Mô tả quy trình CN/TB:
ĐV 108 là giống lúa chủ lực của tỉnh Bình Định, cho năng suất cao, chất lượng gạo tốt, được nông dân ưa trồng. Tuy vậy qua nhiều năm giống lúa này bị thoái hóa, nhiễm sâu bệnh, có nguy cơ bị cấm sản xuất. Từ yêu cầu thực tế, Uỷ ban nhân dân tỉnh, ngành nông nghiệp tỉnh đã đề nghị Viện KHKT nông nghiệp Duyên hải Nam Trung bộ phục tráng lại giống lúa này.
Theo quy trình phục tráng, những người thực hiện đề tài phải thu thập mẫu của cả trăm dòng, giống lúa ĐV 108 từ các huyện trong tỉnh. Ví dụ, ở TX An Nhơn 14 mẫu, Phù Mỹ 14 mẫu, Tây Sơn 9 mẫu, từ Trung tâm Tài nguyên di truyền thực vật 2 mẫu, từ chính Viện KHKT Duyên hải Nam Trung bộ 15 dòng thuần,… Các mẫu hạt được gieo mạ, cấy thành từng khóm. Mỗi mẫu giống bố trí 1 ô 5m2. Riêng mẫu dòng thuần của giống lúa này cũng cấy riêng để chọn cá thể nhiễm nhẹ sâu bệnh.
Với điều kiện chăm bón bình thường, không can thiệp thuốc trừ sâu bệnh, để các dòng thể hiện tính trội của mình. Trong quá trình cây lúa sinh trưởng, phát triển, được nhà nông học theo dõi, ghi chép cụ thể. Đến khi thu hoạch chọn khoảng 10 – 12 dòng có tính trội hơn hẳn, sạch bệnh, dài bông,… để tiếp tục thí nghiệm ở các vụ sau. Các dòng còn lại sẽ được thải loại. Cứ như vậy sau 3 năm tức khoảng 6 vụ liên tục sẽ chọn được một số dòng sạch bệnh, năng suất cao, vẫn giữ được tính thuần của giống gốc lúc ban đầu. Các dòng này sẽ được đưa đến Cục Bảo vệ Thực vật để phun nguồn lây bệnh, qua đó xác định một vài dòng kháng bệnh tốt để đưa vào sản xuất. Trước khi đưa ra sản xuất đại trà, đề tài cũng thực hiện nhiều mô hình để nhân giống và hoàn thiện quy trình sản xuất.
Vụ đầu tiên thí nghiệm phục tráng giống lúa ĐV 108 được thực hiện tại cơ sở khảo nghiệm giống của Viện (TX An Nhơn). Trên diện tích 0,25 ha trồng đến gần 60 dòng lúa ĐV 108 thu thập từ các địa phương trong tỉnh, và dòng thuần có tại Viện. Mỗi dòng thu thập, được cấy thành khóm riêng, có đánh dấu số. Đến gần cuối tháng 8, lúa đã chín, chuẩn bị thu hoạch. Nhìn những bông lúa vàng trĩu hạt, bóng mẩy người thường khó phân biệt được đâu là dòng được chọn đâu là không. Tiến sĩ Lại Đình Hòe – Chủ nhiệm đề tài: Đã có nguồn lúa giống thuần ở Viện. Đây là điều kiện thuận lợi để quá trình thuần hóa giống lúa ngắn gọn hơn. Dòng lúa thu thập từ các địa phương trong tỉnh phải đem về khảo nghiệm chọn dòng thuần. Do giống ĐV 108 có nguồn gốc từ nước ngoài, nên việc lưu giữ giống gốc không được như các giống nội địa khác. Muốn làm thuần lại giống này Viện phải thu thấp các dòng ở các địa phương trong tỉnh, và phải qua quá trình tuyển chọn.
|