Đối với bệnh viêm gan virút nói riêng, viêm gan vàng da nói chung, Đông y có nhiều bài thuốc chữa rất có hiệu quả.

Đây không phải là những bài thuốc đặc trị mà chính là tăng cường chức năng gan, giúp chức năng gan trở lại trạng thái bình thường.

Đông y không phân thành bệnh viêm gan mà gọi chung là hoàng đản (chứng vàng da). Theo Y văn, hoàng đản, nguyên nhân chủ yếu do thấp nhiệt uất kết trong tỳ vị, ảnh hưởng đến can, sinh ra mắt vàng, mặt vàng rồi đến toàn thân đều vàng, nước tiểu vàng sẫm. Nếu độc khí của thấp nhiệt lưu lại không tiêu được sẽ làm cho càng ngày càng ăn kém, gan càng ngày càng to.

Điều trị theo chứng bệnh

Về phân loại, Đông y phân ra 2 chứng hoàng đản: Dương hoàng và Âm hoàng.

Dương hoàng biểu hiện mặt, mắt vàng tươi sáng như màu quả quýt, da vàng nhuận, bệnh nhân cảm giác lợm giọng, nôn ọe, vùng thượng vị đau tức, nước tiểu đỏ và sẻn, có sốt, thân thể mệt mỏi, tinh thần uể oải, ăn kém, rêu lưỡi vàng nhờn, hoặc trắng mỏng, chất lưỡi đỏ. Phép chữa là thanh nhiệt, lợi thấp. Bài thuốc: nhân trần 30 g, vọng cách 20 g, chi tử 10 g, vỏ đại (sao vàng) 10 g, ý dĩ 30 g, thần khúc 10 g, actisô 20 g, cuống rơm nếp 10 g, nghệ vàng 20 g, mã đề 12 g, mạch nha 16 g, cam thảo nam 8 g. Tất cả cho vào ấm đất với 500 ml nước, sắc còn 150 ml, chắt ra, cho nước sắc tiếp, lấy thêm 100 ml, trộn chung cả hai lần, chia đều uống trong ngày, uống trước các bữa ăn. Uống liền 7-10 ngày.

Âm hoàng có triệu chứng mặt, mắt và da vàng hãm tối, bụng đầy, rối loạn tiêu hóa, vùng thượng vị, trung vị, hạ vị đều đau tức, không sốt, thân thể mệt mỏi, rêu lưỡi trắng mỏng, hoặc hơi vàng trơn, chất lưỡi nhợt nhạt.

Phép chữa là ôn hóa hàn thấp. Bài thuốc thường dùng: nhân trần 30 g, vọng cách 20 g, gừng khô 8 g, quế thông 4 g, ý dĩ 30 g, thần khúc 10 g, actisô 20 g, cuống rơm nếp 10 g (sao), nghệ vàng 20 g, củ sả 8 g, mạch nha 16 g, cam thảo nam 8 g (sao). Sắc uống như bài trên.

Điều trị theo thể bệnh

Viêm gan mạn tính thường xảy ra sau khi mắc các bệnh viêm gan cấp (viêm gan siêu vi, viêm gan nhiễm độc); sau khi mắc bệnh sốt rét hoặc suy dinh dưỡng kéo dài. Biểu hiện lâm sàng thường gặp nhất là sự giảm sút chức năng gan, thoái hóa tế bào gan và các rối loạn về tiêu hóa, cơn đau vùng gan, vàng da, tiêu chảy hay táo bón, chậm tiêu, chán ănê

Theo y học cổ truyền nguyên nhân là do công năng của tỳ vị, can bị rối loạn, ảnh hưởng tới âm huyết hoặc tân dịch, từ đó ảnh hưởng tới sự hoạt động của cơ thể. Một số bài thuốc điều trị theo từng thể bệnh:

Thể can nhiệt tỳ thấp: viêm gan có vàng da kéo dài. Người bệnh thường thấy đắng miệng không muốn ăn, bụng đầy trướng, ngực sườn đầy tức, miệng khô nhợt, đau nóng ở vùng gan, da sạm tối. Tiểu tiện ít, vàng, lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng, mạch huyền. Phép chữa là thanh nhiệt lợi thấp, thoái hoàng, kiện tỳ trừ thấp. Dùng một trong các bài thuốc:

Bài 1: nhân trần 20 g, chi tử 12 g, uất kim 8 g, ngưu tất 8g, đinh lăng 12 g, hoài sơn 12 g, ý dĩ 16 g, biển đậu 12 g, rễ cỏ tranh 12 g, sa tiền tử 12 g, ngũ gia bì 12 g. Sắc uống ngày 1 thang.

Bài 2: nhân trần ngũ linh tán gia giảm: nhân trần 20 g, bạch truật 12 g, sa tiền 12 g, đẳng sâm 16 g, phục linh 12 g, trư linh 8 g, trạch tả 12 g, ý dĩ 12 g. Sắc uống ngày 1 thang.

Bài 3: Hoàng cầm hoạt thạch thang gia giảm: hoàng cầm 12 g, hoạt thạch 12 g, đại phúc bì 12 g, phục linh 8 g, trư linh 8 g, bạch đậu khấu 8 g, kim ngân 16 g, mộc thông 12 g, nhân trần 20 g, cam thảo 4 g. Sắc uống ngày 1 thang.

Thể can uất tỳ hư, khí trệ: hay gặp ở viêm gan mạn do viêm gan siêu vi. Người bệnh có biểu hiện mạn sườn phải đau, ngực sườn đau tức, miệng đắng, ăn kém, người mệt mỏi, đại tiện phân nát, chất lưỡi nhạt, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch huyền. Phép chữa là sơ can kiện tỳ lý khí. Dùng một trong các bài thuốc:

Bài 1: rau má 12 g, mướp đắng 12 g, thanh bì 8 g, chỉ thực 8 g, uất kim 8 g, hậu phác 8 g, ý dĩ 16 g, hoài sơn 16 g, biển đậu 12 g, đinh lăng 16 g. Sắc uống ngày 1 thang.

Bài 2: Sài hồ sơ can thang gia giảm: sài hồ 12 g, bạch thược 8 g, chỉ thực 6 g, xuyên khung 8 g, hậu phác 6 g, cam thảo 6 g, đương quy 6 g, đại táo 8 g. Sắc uống ngày 1 thang.

Bài 3: Sài thược lục quân thang: bạch truật 12 g, đẳng sâm 12 g, phục linh 8 g, cam thảo 6 g, trần bì 6g, bán hạ 6 g, sài hồ 12 g, bạch thược 12 g. Sắc uống ngày 1 thang.

Thể can âm bị thương tổn: người bệnh có biểu hiện đầu choáng, hồi hộp, ngủ ít, hay mê, lòng bàn tay bàn chân nóng, chất lưỡi đỏ, táo bón, nước tiểu vàng, mạch huyền sác. Phép chữa là tư âm dưỡng can. Dùng một trong các bài thuốc:

Bài 1: sa sâm 12 g, mạch môn 12 g, thục địa 12 g, thiên môn 8 g, kỷ tử 12 g, huyết dụ 16 g, hoài sơn 16 g, ý dĩ 16g, hà thủ ô 12 g, tang thầm 8 g. Sắc uống ngày 1 thang.

Bài 2: Nhất quán tiễn gia giảm: sa sâm 12 g, sinh địa 12 g, nữ trinh tử 12 g, mạch môn 12 g, bạch thược 12 g, kỷ tử 12 g, hà thủ ô 12 g. Sắc uống ngày 1 thang.

Nếu mất ngủ gia toan táo nhân 10 g; sốt hâm hấp gia địa cốt bì 12 g, thanh hao 8 g. Mạch môn là vị thuốc trị viêm gan mạn thể can âm bị thương tổn rất hiệu quả.

Thể khí trệ huyết ứ: hay gặp ở thể viêm gan mạn có kèm theo hội chứng tăng áp lực tĩnh mạch chủ. Người bệnh có biểu hiện sắc mặt tối sạm, môi thâm, lưỡi tím, lách to, người gầy, ăn kém, tuần hoàn bàng hệ ở bụng, đại tiện phân nát, nước tiểu vàng ít, chất lưỡi đỏ hoặc có điểm ứ huyết, rêu lưỡi vàng dính, mạch huyền sác. Phép chữa là sơ can lý khí hoạt huyết. Dùng một trong các bài thuốc:

Bài 1: kê huyết đằng 12 g, cỏ nhọ nồi 12 g, uất kim 8 g, tam lăng 8 g, nga truật 8 g, chỉ xác 8 g, sinh địa 12 g, mẫu lệ 16 g, quy bản 10 g. Sắc uống ngày 1 thang.

Bài 2: Tứ vật đào hồng gia giảm: bạch thược 12 g, đương quy 8 g, xuyên khung 12 g, đan sâm 12 g, hồng hoa 8 g, đào nhân 8 g, diên hồ sách 8 g. Sắc uống ngày 1 thang. Nếu lách to gia tam lăng 12 g, nga truật 12 g, mẫu lệ 20 g, mai ba ba 20 g.
Nguồn: suckhoedoisong.vn