Các nhà nghiên cứu tại trường Đại học Toronto đã khám phá ra cách vi khuẩn Gram âm, một trong những loại vi khuẩn gây ra nhiều căn bệnh từ bệnh lậu đến bệnh tiêu chảy và viêm phổi, kích hoạt phản ứng của hệ miễn dịch ở người. Phát hiện này có thể cho ra đời liệu pháp mới sử dụng hệ miễn dịch để chống lại bệnh nhiễm trùng thay cho thuốc kháng sinh.

"Đây là ví dụ tiêu biểu về cách nghiên cứu khoa học cơ bản dẫn đến một phát hiện bất ngờ" Gray-Owen, Giáo sư di truyền phân tử nói. GS. Gray-Owen đã nghiên cứu khả năng xâm nhập của vi khuẩn vào mô khỏe mạnh và tránh các phản ứng miễn dịch khác. Vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae gây bệnh lậu, đặc biệt tinh vi.

Bệnh lậu là căn bệnh đang tái xuất hiện vì các siêu vi khuẩn kháng kháng sinh bắt đầu hiện diện ở nhiều nơi như Hoa Kỳ và Canada. Tổ chức Y tế Thế giới ước tính mỗi ngày có thêm gần 500 nghìn ca mắc bệnh lậu. Nhiều bệnh nhân nhiễm bệnh nhưng không có dấu hiệu hoặc triệu chứng gì vì các vi khuẩn tàng hình này trốn tránh sự phát hiện của hệ miễn dịch. Tuy nhiên, nếu bị phát hiện, hệ miễn dịch sẽ tấn công chúng. Trong những trường hợp này, nó có thể gây ra phản ứng miễn dịch áp đảo không chỉ tấn công vi khuẩn mà cả mô xung quanh. Trên thực tế, bệnh lậu vẫn là nguyên nhân hàng đầu gây sẹo ở tử cung và vô sinh ở phụ nữ, ngoài ra, còn có thể khiến trẻ sinh ra từ bà mẹ nhiễm bệnh bị mù lòa.

Bệnh lậu cũng có quan hệ phức tạp với HIV. Người mắc bệnh lậu dễ bị nhiễm HIV và người nhiễm HIV dễ  bị lây nhiễm khi tiếp xúc với bệnh lậu. Nghiên cứu trước đây đã chỉ ra mối quan hệ này nhưng chưa xác định được nguyên nhân vì sao.

Nghiên cứu mới đã phát hiện ra một loại đường do vi khuẩn Gram âm sản sinh gọi là heptose, có thể kích hoạt phản ứng miễn dịch. Con người không tạo ra heptose, do đó, đây là một tín hiệu rõ ràng cho thấy vi khuẩn đã xâm lấn các mô. Các yếu tố kích hoạt này gọi là mô hình phân tử liên quan đến mầm bệnh hay PAMP, đóng vai trò cảnh báo hệ miễn dịch về sự hiện diện nguy hại đó. 

Như vậy, đối với căn bệnh HIV, điều này có nghĩa là gì? HIV lây nhiễm các tế bào T, một phần của hệ miễn dịch. Nó sẽ ở đó cho đến khi một phản ứng miễn dịch bắt đầu. Các tế bào T được kích hoạt và HIV nhanh chóng lây nhiễm sang những tế bào khác. Do đó, các yếu tố kích họat bệnh lậu giúp HIV lây lan nhanh.

Việc xác định được cách kích họat phản ứng miễn dịch mà không đe dọa đến sự lan truyền vi khuẩn có hại, có thể dẫn đến những liệu pháp mới, nghiên cứu sinh Ryan Gaudet, một trong các tác giả nghiên cứu giải thích.

"Chúng tôi có thể sử dụng PAMPs để định hướng phản ứng miễn dịch thay vì sử dụng các loại thuốc truyền thống trong một loạt ứng dụng để điều trị bệnh nhiễm trùng cho đến bệnh tự miễn dịch và ung thư", Gaudet nói.

Nghiên cứu đã được công bố trên số mới nhất của Tạp chí Science.

Nguồn: NASATI ngày 22/6/2015.