Stress oxi hóa hay mất cân bằng oxy hóa (Oxidative stress) là một hiện tượng xảy ra ở cấp độ tế bào, và hiện tượng này có thể khiến cho các tế bào khỏe mạnh trước đó bị thoái hóa và cuối cùng chết. Ung thư thường tận dụng hiện tượng này vì lợi ích riêng của nó, nhưng liệu hiện tượng này có thể chống lại nó?
Gốc tự do có oxy (ROS) là các chất được sản xuất tự nhiên sau quá trình chuyển hóa oxy. Chúng thường đóng một vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh chức năng sinh học (homeostasis), cũng như trong tín hiệu tế bào.
Nhưng khi ROS đến mức bất thường, điều này có thể tạo ra mất cân bằng oxy hóa, đây là một hiện tượng dẫn đến tế bào lão hóa và suy giảm.
Không giống như các tế bào khỏe mạnh, các tế bào ung thư đòi hỏi mức ROS cao hơn nhiều để cho phép chúng duy trì sự tăng trưởng và lây lan nhanh chóng.
Gần đây, các nhà nghiên cứu từ Trung tâm Ung thư Georgia ở Augusta và Khoa nội tại Đại học Y Georgia thuộc Đại học Augusta đã quyết định thử nghiệm một chiến lược hấp dẫn trong điều trị ung thư đó là gia tăng sản xuất ROS đến mức gây chết tế bào ung thư.
Nghiên cứu hiện đã được công bố trên tạp chí Cell Metabolism.
Tiến sĩ Gang Zhou và các đồng nghiệp đã sử dụng liệu pháp có tên gọi là liệu pháp tế bào T thích ứng để làm gia tăng ROS trong các khối u ung thư, thúc đẩy các tế bào ung thư tự hủy.
Liệu pháp tế bào T thích ứng là một liệu pháp miễn dịch trong đó các tế bào miễn dịch chuyên biệt, tế bào T, được sử dụng để nhắm mục tiêu và tiêu diệt các khối u ung thư.
Trong nghiên cứu mới, các nhà khoa học đã nghiên cứu trên một mô hình chuột mắc ung thư đại trực tràng. Sau khi chuột được nhận liệu pháp hóa trị có tác dụng hỗ trợ thúc đẩy hoạt động của tế bào T, những con chuột tiếp tục được tiếp xúc với liệu pháp trị liệu miễn dịch.
Sau khi chuyển giao phương pháp điều trị này, nhóm nghiên cứu thấy rằng việc sản xuất glutathione - một chất chống oxy hóa tự nhiên được sản xuất ở mức tế bào, giúp cân bằng ROS - bị gián đoạn. Do đó, ROS đã bị tích tụ quá mức và đạt mức quá cao trong các tế bào ung thư.
Các tế bào T cũng kích thích sản xuất một loạt các protein chuyên biệt được gọi là các cytokine có tác dụng tiền viêm. Các cytokine này bao gồm yếu tố hoại tử khối u alpha, được biết là đóng một vai trò trong cái chết của tế bào cũng như trong sự tiến triển của khối u.
“Chúng tôi đã khởi đầu với các câu hỏi được đặt ra về việc liệu pháp miễn dịch có thể thay đổi sự trao đổi chất của các tế bào khối u như thế nào. Các nghiên cứu của chúng tôi cho thấy yếu tố hoại tử khối u alpha có thể tác động trực tiếp lên các tế bào khối u và tạo ra ROS bên trong chúng”, Tiến sĩ Zhou nói.
Nhờ những biến đổi sự trao đổi chất gây ra bởi liệu pháp tế bào T thích ứng, các nhà khoa học đã chứng minh được sự quy khối u hoàn toàn ở hầu hết tất cả những con chuột được điều trị bằng phương pháp này.
Một cách tiếp cận đầy hứa hẹn
Thành công tương tự cũng được quan sát thấy khi thử nghiệm phương pháp này trên các mô hình ung thư vú và ung thư hệ thống bạch huyết, hoặc ung thư hạch.
Ngoài ra, các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng gia tăng sản xuất yếu tố hoại tử khối u alpha - do miễn dịch - kết hợp với hóa trị liệu làm tăng stress oxy hóa, phá hủy các tế bào ung thư nhiều hơn.
Một phát hiện khác là việc sử dụng các chất có khả năng oxy hóa sẽ có tác dụng tương tự với liệu pháp tế bào T thích ứng vì những loại thuốc này cũng làm tăng mức ROS.
Trong khi biểu hiện ROS quá mức - dẫn đến hiện tượng stress oxy hóa - dường như rất quan trọng để phá hủy các tế bào ung thư, thì các nhà nghiên cứu lưu ý rằng, có thể tế bào ung thư chết vì khối u hoại tử yếu tố alpha, vì cytokine này được biết là “cắt bỏ” các khối u cung cấp máu, do đó làm chậm sự tăng trưởng của chúng.
Các nhà nghiên cứu đã lưu ý rằng các tế bào ung thư và tế bào T có thể đua tranh với các nguồn năng lượng, do đó chúng có các tác động bất lợi cho nhau. Và thông thường, các tế bào T cuối cùng làm cho chúng bị chết đói vì không có các chất dinh dưỡng cần thiết để phát triển, họ giải thích.
Tiến sĩ Zhou và nhóm nghiên cứu cũng cho biết, hiện chưa đủ hiểu biết về cách thức tế bào T tác động đến khối u ung thư mặc dù liệu pháp tế bào T thích ứng là một phương pháp tiếp cận mới vẫn đang được phát triển để điều trị một số loại ung thư, chẳng hạn như ung thư đại trực tràng vì vậy các nhà nghiên cứu kiến nghị cần nỗ lực hơn nữa để hiểu rõ hơn về hoạt động của tế bào T và cải thiện liệu pháp miễn dịch tiềm năng trong việc tiêu diệt ung thư.
P.T.T (NASATI), theo https://www.medicalnewstoday.com/articles/322242.php, 25/6/2018