Năm 2017, thực hiện nhiệm vụ do Sở KH&CN giao nghiên cứu, tiếp nhận và hoàn thiện công nghệ, sản xuất thử nghiệm nấm đông trùng hạ thảo tại Quảng Trị, Trung tâm Ứng dụng tiến bộ KH&CN đã sản xuất thử nghiệm thành công sản phẩm đông trùng hạ thảo và chào bán sản phẩm trên thị trường được người tiêu dùng lựa chọn.
Đông trùng hạ thảo là một dạng ký sinh đặc biệt giữa loài nấm túi và ấu trùng (sâu non) của một số loài côn trùng. Trên thế giới có hơn 450 loài nấm túi khác nhau, trong đó có loài đông trùng hạ thảo có giá trị dược liệu cao. Nấm ký sinh côn trùng nói chung và đông trùng hạ thảo nói riêng có nhiều đặc tính sinh học lý thú do khả năng ký sinh, gây bệnh cho côn trùng và hình thành quả thể. Chu trình sống của chúng vô cùng phức tạp, có sự đan xen giữa thể vô tính và hữu tính. Trong tự nhiên vào mùa đông, loài nấm này bắt đầu ký sinh vào vật chủ, hệ sợi của chúng phát triển mạnh, xâm nhiễm vào các mô của vật chủ, sử dụng hết các chất dinh dưỡng và làm chết vật chủ. Đến giai đoạn nhất định, thường là vào mùa hè, quả thể mọc ra khỏi vật chủ, phát triển có hình dạng giống thực vật. Sau đó quả thể sẽ hình thành thể chén chứa những tế bào đặc biệt gọi thể túi và sinh các bào tử túi phát tán, lây nhiễm lên ấu trùng của loài sâu non.
Quả thể của nấm ký sinh côn trùng nói chung, đông trùng hạ thảo nói riêng được tìm thấy trong tự nhiên khi chúng mọc lên từ xác chết của vật chủ được chôn lấp trong các hốc cây gỗ, lớp lá mục… Quả thể của chúng có cấu trúc quan sát được trên côn trùng, màu sắc đặc trưng cho loài nấm và thường có cuống để nâng phần đỉnh là phần sinh sản chứa các bào tử hữu tính. Quả thể của đông trùng hạ thảo dài 25- 45mm, màu vàng cam, thể chén dài 450 - 670 m.
Đông trùng hạ thảo là một loại dược liệu truyền thống quý, được sử dụng lâu đời ở Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản… nhờ nó chứa các chất có hoạt tính sinh học và dược học phong phú, đa dạng có nhiều tác dụng đối với sức khỏe con người như: bảo vệ tim mạch, chữa bệnh tim mãn tính, tăng lượng oxy trong máu, làm giảm mỡ máu, đường máu, cholesterol, còn giúp mạch máu giãn nở, phòng chống bệnh tim mạch rất hữu hiệu, có khả năng điều hòa miễn dịch, kháng vi khuẩn, nấm, virus, chống đào thải trong cấy ghép nội tạng, tủy xương người… Ngoài ra, trong đông trùng hạ thảo còn có hợp chất sterol, các hợp chất có chứa nitơ, các aminoacide thiết yếu; nhiều loại vitamin: B1, B2, B12, K, E và các khoáng chất rất tốt cho sức khỏe con người.
Trên cơ sở hợp tác giữa Sở KH&CN Quảng Trị và Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Nấm - Viện Di truyền Nông nghiệp, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Nấm chuyển giao công nghệ nuôi trồng nấm đông trùng hạ thảo cho Trung tâm Ứng dụng Tiến bộ KH&CN Quảng Trị để sản xuất thử nghiệm, từ đó nhân rộng sản xuất đại trà. Trung tâm đã tiếp nhận, triển khai thực hiện và làm chủ được quy trình công nghệ, sản xuất thử nghiệm thành công nấm đông trùng thảo tại Quảng Trị; đồng thời, xây dựng quy trình sấy, bảo quản, đóng gói sản phẩm và công bố tiêu chuẩn cơ sở cho sản phẩm.
Trung tâm đã cử 2 cán bộ kỹ thuật tiếp nhận quy trình công nghệ tại Trung tâm Nghiên cứu và phát triển nấm - Viện Di truyền nông nghiệp bao gồm: Quy trình công nghệ nhân giống đông trùng hạ thảo cấp I trên môi trường thạch; quy trình công nghệ nhân giống đông trùng hạ thảo cấp II trên môi trường lỏng; quy trình công nghệ nuôi trồng đông trùng hạ thảo trên gạo lứt. Các cơ sở vật chất phục vụ sản xuất nấm đông trùng hạ thảo cũng được Trung tâm trang bị đầy đủ như: Nồi hấp tiệt trùng, tủ cấy sinh học, cân phân tích, cân kỹ thuật, tủ sấy, tủ ấm, máy lắc, máy đo pH, tủ lạnh, tủ mát, phòng có máy điều hòa được nhiệt độ 20 - 22 độ C. Trung tâm đã tiến hành sản xuất thử nghiệm được 80 lít giống nấm đông trùng hạ thảo trên môi trường lỏng và 7.500 lọ nuôi trên môi trường giá thể gạo lứt, thu được sản phẩm 10 kg quả thể nấm đông trùng hạ thảo sấy khô. Qua quá trình sản xuất thử nghiệm, Trung tâm đã hoàn thiện 3 quy trình công nghệ sản xuất nấm đông trùng hạ thảo đảm bảo rõ ràng, khoa học, phù hợp với điều kiện Quảng Trị. Sản phẩm được Trung tâm xây dựng và công bố tiêu chuẩn cơ sở với tên sản phẩm “Đông trùng hạ thảo Sa Mù” và đưa ra tiêu thụ trên thị trường với giá 40 triệu đồng/kg nấm khô.
Ông Trần Quang Phú, cán bộ kỹ thuật Trung tâm Ứng dụng tiến bộ KH&CN Quảng Trị cho biết: Kỹ thuật sản xuất nấm đông trùng hạ thảo tương đối khó nhưng các kỹ thuật viên được cử đi học đã tiếp nhận được trọn vẹn nội dung chuyển giao kỹ thuật của Trung tâm Nghiên cứu và phát triển nấm nên đã triển khai đạt kết quả tốt trên địa bàn. Trung tâm sẽ tiếp tục nhân rộng quy mô sản xuất thành sản xuất hàng hóa cung ứng cho thị trường.
Nguồn:Sở KH&CN Quảng Trị