Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và Luật Quản lý thuế ban hành ngày 6 tháng 4 năm 2016 (Luật Thuế số 106/2016/QH13) đã thể hiện rõ định hướng thúc đẩy xe xanh bằng việc giảm thuế tiêu thụ đặc biệt cho xe hybrid, xe điện và xe chạy bằng nhiên liệu sinh học với mục tiêu bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, trong Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) sửa đổi bổ sung sắp tới, Bộ Tài chính đề xuất chỉ có xe nạp điện bằng hệ thống sạc điện riêng mới được hưởng thuế ưu đãi…
Như vậy với quy định đang được đề xuất, dòng hybrid với hệ thống chuyển đổi năng lượng biến thiên (từ xăng sang điện), cho dù đạt mức tiết kiệm được 30% nhiên liệu như luật quy định, cũng không được thừa nhận là xe xanh và không nằm trong diện được ưu đãi thuế TTĐB. Theo các chuyên gia, cách hiểu này chưa thống nhất với thông lệ quốc tế về khái niệm xe xanh cũng như chưa phù hợp với mục đích cuối cùng của Luật là khuyến khích sử dụng xe xanh, nhằm bảo vệ môi trường.
Phát triển xe xanh - Xu hướng thế giới
Trên thế giới, xe hybrid cả loại cắm sạc ngoài và không có sạc ngoài đã được thừa nhận rộng rãi là dòng xe vừa mang lại hiệu quả bảo vệ môi trường lớn, vừa có tính thực tiễn cao, đặc biệt tại các nước đang phát triển. Dòng xe “lai” hybrid kết hợp nguồn năng lượng điện và động cơ xăng luôn nằm trong danh sách các dòng xe được Chính phủ nhiều nước như Anh, Pháp, Hà Lan, Thái Lan, Singapore khuyến khích phát triển. Tại các quốc gia này, xe xanh được tính dựa trên lượng CO2 phát thải vào không khí hay hiệu quả tiết kiệm năng lượng sử dụng và được nhận nhiều chính sách ưu đãi, trong đó đặc biệt ưu tiên là chính sách thuế - một biện pháp kích cầu trực tiếp. Tại Anh, với việc cắt giảm CO2 20-25%, các dòng hybrid thường được hưởng 3 - 4 mức thuế thấp hơn so với các dòng xe khác. Tại Pháp, loại xe con hybrid phát thải ít hơn 20g/km sẽ được nhận ưu đãi bảo hiểm nhân thọ bonus-malus lên đến 6.300 euro. Ở Đông Nam Á, chính phủ Thái Lan đưa ra chính sách ưu đãi thuế cho các dòng xe hybrid với dung tích không quá 3.000cc. Các loại xe này sẽ được hưởng mức thuế 10%-30% tùy thuộc vào lượng khí CO2 phát thải dưới 100g/km và 101-120g/km. Còn tại Malaysia dùng khái niệm xe Tiết kiệm nhiên liệu (energy efficient vehicles, viết tắt là EEV) và quy định rất rõ về loại xe này. Đó là “xe đạt các tiêu chuẩn về mức phát thải carbon (g/km) và mức tiêu hao nhiên liệu (lít/100km) như quy định”. Xe tiết kiệm nhiên liệu, xe hybrid, xe chạy điện và xe sử dụng các nhiên liệu thay thế đều được xếp là xe EEV, được coi là nhóm “tiên phong” với nhiều ưu đãi như hỗ trợ thuế đầu tư, trợ cấp, tạo thuận lợi cho việc phát triển cơ sở hạ tầng cũng như bị đánh thuế thấp hơn.
Xe hybrid - Lựa chọn tối ưu
Theo cảnh báo của các chuyên gia quốc tế, nếu như không kiểm soát tốt môi trường thì với mỗi 1% GDP tăng, Việt Nam sẽ thiệt hại 3% GDP do ô nhiễm môi trường. Vấn đề này đặt ra yêu cầu về một loại xe vừa giảm thiểu tác động cho môi trường, vừa phù hợp với điều kiện cơ sở hạ tầng. Xe hybrid là loại xe xanh được nhiều chuyên gia kinh tế nhận định là giải pháp xe xanh tối ưu nhất trong bối cảnh Việt Nam hiện nay.
Với hạ tầng giao thông chưa phát triển như Việt Nam, xe hybrid là phương án khả thi. Xe có thể vận hành tốc độ chậm vài km trong nội đô không cần tới động cơ đốt trong, mang tới hiệu quả nhiên liệu và giảm lượng khí thải. Trong điều kiện tắc đường với chế độ vận hành thuần điện (EV mode), xe hybrid không hề phát thải khí carbonic và không lãng phí một giọt xăng nào. Nghiên cứu chỉ ra rằng, hybrid tiết kiệm hơn 20%-30% nhiên liệu so với động cơ đốt trong truyền thống. Hiện tại, mẫu Prius Hybrid 2017 chỉ cần 2,5 lít đến 3,5 lít xăng cho 100 km đường hỗn hợp, tương đương một chiếc xe máy, trong khi xe chạy xăng hiện đại nhất cũng cần tối thiểu 5,5 lít xăng/100km. Bên cạnh đó, xe xăng có động cơ dung tích 2.0 phát thải tối thiểu 173g carbonic trên mỗi km thì xe hybrid chỉ phát thải 140g. Tính đến nay, các dòng xe hybrid của Toyota đã giảm thiểu được xấp xỉ 77 triệu tấn khí thải CO2 - một tác nhân của hiện tượng nóng lên toàn cầu, so với những mẫu xe cùng kích cỡ và hiệu năng nhưng dùng nhiên liệu xăng thông thường. Toyota cũng đã ước tính rằng, các xe hybrid đã tiết kiệm khoảng 29 tỉ lít xăng so với các phương tiện khác chạy bằng xăng với cùng thông số kỹ thuật.
Theo PGS. TS. Phạm Bích San - Viện trưởng Viện Nghiên cứu tư vấn và phát triển: “Trước tiên và phù hợp nhất đối với Việt Nam hiện nay là phát triển các dòng xe sạch, xanh như dòng hybrid với hệ thống chuyển đổi năng lượng biến thiên (từ xăng sang điện) vì khả năng triển khai thực tiễn nhanh, không đòi hỏi quá nhiều về đầu tư hạ tầng đồng bộ, sau đó mới đến các dòng xe điện. Đây là con đường giải quyết trọn vẹn bài toán môi trường đang rất cấp bách, đồng thời phù hợp với cơ sở hạ tầng Việt Nam hiện nay”.
Cần xem xét kỹ lưỡng
Nếu Dự thảo Luật thuế TTĐB được thông qua, xe sạc điện từ trạm điện sẽ được hưởng ưu đãi, còn xe có bộ chuyển đổi xăng sang điện, dù tiết kiệm được 30% nhiên liệu như Luật yêu cầu, sẽ không được hưởng ưu đãi.
Đại diện các doanh nghiệp ôtô cho rằng, xe có hệ thống nạp điện ở ngoài hay do chuyển hóa đều là một dòng xe xanh, về cơ bản nguyên tắc hoạt động đều giống nhau, đều có tính năng thu hồi năng lượng dư thừa trong quá trình vận hành và tận dụng hoạt động của động cơ xăng để chuyển thành điện năng vận hành xe. Loại sạc điện ngoài là trường hợp đặc biệt dành cho các nước phát triển, trạm sạc điện được bố trí trên mạng lưới đường bộ. Tiêu chí “tiết kiệm 30% năng lượng sử dụng so với xe chạy xăng tiết kiệm nhất trên thị trường” mới là điều kiện quan trọng.
PGS - TS.Ngô Trí Long - Nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính) - nhận định, trong điều kiện về nguồn lực, khả năng của Việt Nam còn hạn chế về nhiều mặt so với thế giới, mà đòi hỏi tiêu chuẩn khắt khe, chuẩn mực cao hơn quốc tế là điều không tưởng. Đó chính là những rào cản cho sự phát triển kinh tế xanh của đất nước trong tiến trình hội nhập. Để ngành công nghiệp ôtô tiệm cận thế giới và thực hiện chiến lược kinh tế xanh của Chính phủ, cần tuân thủ những khái niệm, chuẩn mực quốc tế đã ban hành.
Nguồn: Báo Công thương