Virut Zika là một virut ARN thuộc họ Flaviviridae, chi Flavivirus, được phân lập lần đầu tiên từ khỉ vàng Uganda năm 1947. Cho đến nay, nhiều nghiên cứu khẳng định kháng thể kháng ZIKV đã tồn tại trên người được nhiều quốc gia châu Phi và một số nước châu Á mô tả, trong đó có Thái Lan, Singapore, Malaysia, Campuchia, Philippines và Việt Nam.

Đường lây truyền ZIKV được xác nhận là vector trung gian muỗi vằn A. aegypti và A. albopictus, có thể qua quan hệ tình dục Để khẳng định nhiễm ZIKV, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ khuyến cáo sử dụng test phát hiện NS1, xét nghiệm Zika IgM ELISA và kỹ thuật sinh học phân tử để phân biệt với nhiễm do Chikungunia hoặc Dengue. NS1, protein không cấu trúc của ZIKV là một glycoprotein với trọng lượng phân tử 43 - 50 kD đã được công bố về cấu trúc sau 9 tháng WHO cảnh báo ZIKV liên quan đến bệnh đầu nhỏ ở thai nhi và trẻ sơ sinh.

Năm 2016, hai công trình khoa học công bố trên tạp chí EMBO và Nat Struct Mol Biol về cấu trúc của NS1 đã chứng minh các đặc tính bề mặt khác biệt của ZIKV so với những virut khác thuộc họ Flavivirus về tính đặc hiệu với kháng thể kháng ZIKV NS1 và làm sáng tỏ vai trò của protein này trong cơ chế lây nhiễm ZIKV.

Trong nghiên cứu này, gen NS1 của ZIKV được tách dòng và biểu hiện trong vi khuẩn E. coli với định hướng chế tạo các bộ sinh phẩm phát hiện ZIKV ở mức độ gen và kháng nguyên NS1 tại Việt Nam.

Mục tiêu: nghiên cứu tách dòng và biểu hiện, tinh sạch protein NS1. Phương pháp: tách dòng trình tự gen mã hóa protein NS1 vào vector TA và tiến hành chuyển sang vector pET-28A (+) tạo plasmid tái tổ hợp biểu hiện protein NS1 trong vi khuẩn E. coli. Kết quả: NS1 biểu hiện thành công được xác nhận bằng kỹ thuật điện di biến tính SDS-PAGE và kỹ thuật chuyển thẩm miễn dịch. Đây là kết quả nghiên cứu bước đầu định hướng tạo bộ sinh phẩm chẩn đoán phát hiện virut Zika (ZIKV) tại Việt Nam. Kết luận: biểu hiện thành công NS1 protein.

Nguồn: Tạp chí Y – Dược học Quân Sự (số 4 – 2017)