Máu được xem là một loại thuốc đặc biệt được sử dụng trong điều trị nội khoa, cấp cứu ngoại khoa, sản khoa và triển khai nhiều kỹ thuật y học cao cấp như ghép tạng, mổ tim, lọc máu ngoài thận... Tuy nhiên, có rất nhiều tai biến nguy hiểm xảy ra khi sử dụng máu trong điều trị bệnh do có sự ngưng kết giữa kháng nguyên trên màng hồng cầu người cho với kháng thể trong huyết thanh của người nhận.

Năm 2014, Hiệp hội truyền máu quốc tế đã thống kê có 35 hệ nhóm máu với hơn 300 kháng nguyên nhóm máu khác nhau. Hầu hết các kháng nguyên trên màng hồng cầu có tính sinh miễn dịch yếu được dùng để nghiên cứu di truyền và quan hệ huyết thống, chỉ có hai nhóm kháng nguyên đặc biệt quan trọng gây ra phản ứng ngưng kết khi truyền máu dẫn đến tai biến đó là kháng nguyên A, B của hệ nhóm máu ABO và kháng nguyên D của hệ nhóm máu Rh. Để truyền máu thành công phải có sự tương thích giữa máu người cho và người nhận. Do đó, trước khi truyền máu cần phải tiến hành xác định nhóm máu. Theo thông tư hướng dẫn của Bộ y tế, nhóm máu phải được xác định bằng cả hai phương pháp ngưng kết sử dụng hồng cầu mẫu và huyết thanh mẫu. Huyết thanh mẫu chính là các kháng thể đơn dòng đặc hiệu kháng nguyên nhóm máu, có 3 loại huyết thanh mẫu anti-A, anti-B, anti-AB được sử dụng trong xác định nhóm máu hệ ABO và huyết thanh mẫu anti-D để xác định nhóm máu hệ Rh. Nhiều phương pháp khác nhau được sử dụng để sản xuất kháng thể đơn dòng như công nghệ tế bào lai, công nghệ bất tử tế bào B, công nghệ phage display, công nghệ kháng thể tái tổ hợp. Phương pháp lai tế bào đã được ứng dụng thành công để tạo dòng tế bào lai sản xuất kháng thể kháng lại kháng nguyên nhóm máu hệ ABO. Hiện nay, thuốc thử xác định nhóm máu có bản chất là các kháng thể đơn dòng đã được sản xuất thành công như Blood Grouping (Prestige Diagnostics U.K.), Monoclonal blood grouping reagent (Maxwin international), Anti – A Monoclonal reagent (Atlas Medical), Transclone® (Biorad)…

 Ngày nay, nhu cầu sử dụng máu trong điều trị bệnh ngày càng lớn do vậy nhu cầu sử dụng huyết thanh mẫu ngày càng gia tăng. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn chưa sản xuất được kháng thể đơn dòng xác định nhóm máu mà chủ yếu sử dụng hồng cầu mẫu thu thập từ các tình nguyện viên hoặc kháng thể đơn dòng nhập ngoại. Việc sử dụng thuốc thử xác định nhóm máu là hồng cầu mẫu tốn ít chi phí nhưng lại mất rất nhiều máu thu được từ tình nguyện viên. Còn việc sử dụng huyết thanh mẫu nhập ngoại lại có giá thành cao như vậy chi phí để mua huyết thanh mẫu dùng trong xác định nhóm máu cho số lượng máu thu gom hàng năm lên đến hàng trăm tỷ đồng sẽ làm tăng gánh nặng kinh tế đối với bệnh nhân. Xuất phát từ những cơ sở khoa học và thực tiễn trên Cơ quan chủ trì đề tài: Viện Công nghệ sinh học phối hợp cùng Chủ nhiệm đề tài: TS. Nguyễn Thị Trung thực hiện đề tài “Nghiên cứu phân lập các dòng tế bào hybridoma sản xuất 4 loại kháng thể đơn dòng cho bốn kháng nguyên A, B, AB và D (Quy định nhóm máu ABO và Rh)” với mục tiêu tạo được các dòng tế bào hybridoma sản xuất các loại kháng thể đơn dòng tương ứng với bốn kháng nguyên nhóm máu A, B, AB và D ở quy mô phòng thí nghiệm.

Qua thời gian thực hiện đề tài, nhóm nghiên cứu đã thu được những kết quả như sau: Đã tạo thành công tế bào hybridoma sản xuất mAb kháng kháng nguyên A và tế bào hybridoma sản xuất mAb kháng kháng nguyên B; Đã tạo thành công bộ sinh phẩm sử dụng các mAb kháng kháng nguyên A, kháng kháng nguyên B. Bộ sinh phẩm có độ đặc hiệu 100%, cường độ phản ứng 3+, ái tính 3 giây và thời gian đọc kết quả trong 5 phút. Có thể sử dụng để thực hiện phản ứng ngưng kết hồng cầu trên phiến kính/đá men hoặc trong ống nghiệm; Bộ sinh phẩm đã được Viện Kiểm định vaccine và Sinh phẩm y tế.

Có thể tìm đọc báo cáo kết quả nghiên cứu (mã số 12876/2016) tại Cục Thông tin KH&CN quốc gia.

Nguồn: Cục Thông tin KH&CN quốc gia