Đó là ý kiến chỉ đạo của Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng ban Chỉ đạo Nhà nước về đổi mới cơ chế hoạt động đơn vị sự nghiệp công lập đã chỉ đạo tại buổi làm việc với Bộ KH&CN về đổi mới cơ chế hoạt động đơn vị sự nghiệp công lập ngày 1/6/2017 tại Hà Nội. Tham dự Đoàn công tác của Phó Thủ tướng còn có đại diện Bộ Nội vụ, Ban Tổ chức Trung ương, Ban Kinh tế Trung ương, Văn phòng Trung ương đảng, cùng đại diện lãnh đạo các Ủy ban của Quốc hội, các Bộ có liên quan.

Báo cáo tại buổi làm việc, Thứ trưởng Trần Văn Tùng đã đánh giá về cơ chế quản lý, cơ chế tài chính, hệ thống tổ chức KH&CN giai đoạn 2011-2016, định hướng và giải pháp tiếp tục đổi mới cơ chế quản lý, tài chính, tổ chức hệ thống các đơn vị sự nghiệp công lập. Theo đó, trong giai đoạn 2011-2016, có 76 đơn vị sự nghiệp công lập thuộc Bộ KH&CN hoạt động theo cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm quy định tại Nghị định số 115/2005/NĐ-CP và Nghị định số 43/2006/NĐ-CP của Chính phủ, với tổng số 3.747 công chức, viên chức và người lao động. Theo mức độ tự chủ về tài chính, có 19 đơn vị tự bảo đảm toàn bộ chi thường xuyên, 29 đơn vị tự bảo đảm một phần chi thường xuyên, 28 đơn vị do Nhà nước bảo đảm toàn bộ chi thường xuyên. Trong phạm vi quốc gia, tính đến 31/5/2016, cả nước có 1.432 tổ chức KH&CN công lập với tổng số nhân lực là 139.531 người. Các tổ chức KH&CN công lập đã có nhiều kết quả KH&CN, đóp góp thiết thực cho phát triển kinh tế - xã hội trên tất cả các lĩnh vực. Tuy nhiên bên cạnh những kết quả đạt được, báo cáo cũng chỉ ra những tồn tại hạn chế như:

- Tổ chức KH&CN công lập gặp khó khăn, vướng mắc khi thực hiện cơ chế tự chủ do thiếu đồng bộ, xung đột của các quy định trong hệ thống văn bản pháp luật hiện hành:  i) Tự chủ trong sử dụng đất để góp vốn, liên doanh, liên kết, sản xuất kinh doanh, thế chấp vay vốn ngân hàng khác với quy định của Luật Đất đai; ii) Tự chủ về nhân lực của tổ chức KH&CN chưa tự bảo đảm chi thường xuyên khác với quy định tại Luật viên chức và Nghị định số 41/2012/NĐ-CP; iii) Việc bổ nhiệm, thuê đảm nhiệm chức danh lãnh đạo tổ chức KH&CN là người Việt Nam ở nước ngoài và người nước ngoài khác với quy định tại Luật Cán bộ, công chức...

- Hạn chế về năng lực của tổ chức KH&CN công lập: Chất lượng và số lượng cán bộ nghiên cứu không đi đôi với nhau; cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ còn thiếu và lạc hậu, nhất là ở các địa phương; kết quả nghiên cứu của nhiều tổ chức chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn…

- Về cơ chế tài chính, đầu tư từ ngân sách nhà nước cho các tổ chức KH&CN công lập còn dàn trải, mang tính cào bằng, chưa thực sự chú trọng tập trung đầu tư có trọng tâm, trọng điểm cho các tổ chức KH&CN trong một số ngành, lĩnh vực cần ưu tiên phát triển để hình thành một số tổ chức KH&CN mạnh đạt trình độ khu vực. Một trong những lý do chính dẫn đến việc dàn trải nguồn lực đầu tư cho KH&CN từ ngân sách nhà nước là do số lượng tổ chức khoa học và công nghệ công lập hiện nay quá nhiều. Hàng năm, trong cơ cấu chi ngân sách sự nghiệp, chi hoạt động thường xuyên cho các tổ chức KH&CN chiếm gần 90%, phần kinh phí dành cho hoạt động nghiên cứu, triển khai chỉ chiếm khoảng 10%. Chưa có quy định về việc cấp kinh phí từ ngân sách nhà nước theo hiệu quả hoạt động và hiệu quả đóng góp của tổ chức KH&CN công lập.

Tại buổi làm việc, Bộ trưởng Chu Ngọc Anh khẳng định, việc Trung ương thảo luận xây dựng Đề án đổi mới cơ chế quản lý, cơ chế tài chính, tổ chức lại đơn vị sự nghiệp công lập là cơ hội để cho đơn vị KHCN phát triển đột phá, thực sự đóng góp vào tăng trưởng của nền kinh tế. Theo Bộ trưởng, việc thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm sẽ giúp khoảng cách trong việc đưa các kết quả nghiên cứu đến với doanh nghiệp/thị trường ngắn hơn, song thực tế đây là chặng đường rất dài cần sự nỗ lực chung tay của các cấp, ngành từ trung ương đến địa phương.

Đánh giá cao những kết quả đạt được của các tổ chức KH&CN công lập trong giai đoạn vừa qua, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho rằng, việc thẳng thắn nhìn nhận những vướng mắc, hạn chế sẽ là cơ sở để Trung ương, các bộ, ngành cùng nhìn nhận, rà soát đưa ra những quyết sách phù hợp: “Tinh thần là đổi mới mạnh mẽ tổ chức KH&CN từ trung ương đến địa phương, tạo năng lực thực sự để các tổ chức này có kết quả trong nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ” - Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng cũng yêu cầu đại diện Bộ KH&CN làm rõ những điểm nêu trong báo cáo như: Hệ thống các tổ chức KH&CN công lập chồng chéo như nào? ở đâu? Cơ cấu mạng lưới bất hợp lý ở chỗ nào, mức độ đầu tư dàn trải ra sao, từ đó có những giải pháp cụ thể để giải quyết các vấn đề nêu trên theo hướng hiệu quả nhất.

Đây là cơ hội để ngành KH&CN rà soát bộ máy, soát xét lại các văn bản pháp lý, đánh giá đầy đủ và toàn diện hơn với tinh thần đổi mới mạnh mẽ, tăng cường năng lực thực sự, tạo động lực tăng cường hiệu quả trong nghiên cứu phát triển khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, đáp ứng yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, đóng góp lớn hơn vào phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Ngoài ra, cũng phải đặt mục tiêu là tinh giản bộ máy và biên chế theo hướng gọn nhẹ, hiệu quả.