Sau gần 25 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, mối quan hệ hợp tác Việt Nam - Hàn Quốc không ngừng phát triển về mọi mặt. Trong đó, sự hợp tác giữa hai nước trong lĩnh vực khoa học và công nghệ (KH và CN) đã thu được những thành quả bước đầu và đang đứng trước triển vọng tươi sáng.
Trung tuần tháng 12-2014, trong chuyến tham dự Hội nghị cấp cao kỷ niệm 25 năm quan hệ đối thoại ASEAN - Hàn Quốc, đồng thời thăm và làm việc tại Hàn Quốc, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Tổng thống Hàn Quốc Pắc Cưn Hê đã thống nhất nhiều biện pháp cụ thể nhằm làm sâu sắc hơn quan hệ đối tác hợp tác chiến lược trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, thương mại, đầu tư… giữa Việt Nam và Hàn Quốc.
Cùng với các lĩnh vực khác, sau 20 năm (kể từ năm 1995) ký kết Hiệp định về hợp tác KH và CN cấp chính phủ, hai bên đã có nhiều hoạt động tích cực thúc đẩy giao lưu, hợp tác trao đổi kinh nghiệm và tiến hành các đề tài nghiên cứu chung. Đáng chú ý trong đó là các ngành công nghệ điện tử, công nghệ thông tin, khoa học vật liệu, công nghệ sinh học. Trong hơn 15 năm qua, Viện Hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam (VAST) đã có quan hệ hợp tác với một số tổ chức và trường đại học của Hàn Quốc như: Quỹ nghiên cứu quốc gia Hàn Quốc, Cơ quan hợp tác quốc tế Hàn Quốc (KOICA), Viện Công nghệ công nghiệp Hàn Quốc, Đại học quốc gia Chung Nam, Đại học quốc gia Busan… trong trao đổi khoa học, công tác đào tạo nhân lực chất lượng cao và thực hiện các đề tài nghiên cứu giữa hai nước.
Triển khai chương trình khóa họp lần thứ bảy Ủy ban hỗn hợp KH và CN Việt Nam-Hàn Quốc, đầu tháng 4-2015, Trường đại học Bách khoa Hà Nội tiếp tục nhận sự hỗ trợ của tổ chức KOICA trong việc thực hiện các dự án ODA về xử lý chất thải thuộc “chiến lược tăng trưởng xanh tại Việt Nam” và nâng cao năng lực hoạt động của Trường đại học mạng ASEAN-Hàn Quốc. Gần đây hơn, đầu tháng 10 vừa qua, tại TP Hồ Chí Minh, Bộ KH và CN nước ta phối hợp Viện Công nghiệp công nghệ Hàn Quốc (KITECH) đã tổ chức hội thảo quốc tế "Khoa học và công nghệ phục vụ phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ". Tại hội thảo, các đại biểu trong và ngoài nước đã cùng thảo luận, chia sẻ những thành công và bài học kinh nghiệm trong việc nghiên cứu, thương mại hóa kết quả nghiên cứu KH và CN; mối liên kết giữa các nhà khoa học với doanh nghiệp sản xuất, vấn đề chuyển giao công nghệ phục vụ sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam…
Một sự kiện thu hút dư luận giới khoa học nước ta là ngày 18-5-2015, Thủ tướng Chính phủ đã ký Nghị định số 50/2015/NĐ-CP về việc thành lập Viện Khoa học và công nghệ Việt Nam - Hàn Quốc (gọi tắt là V.KIST). Đây được coi là bước đi nhằm thực hiện chủ trương học tập kinh nghiệm của Hàn Quốc trong việc xây dựng và phát triển viện khoa học tiên tiến. Viện V.KIST là một tổ chức nghiên cứu khoa học ứng dụng đa ngành, với một đội ngũ cán bộ đạt trình độ quốc tế, có hạ tầng kỹ thuật và trang thiết bị hiện đại; hoạt động theo cơ chế tự chủ cao. Để xây dựng V.KIST tại Hòa Lạc, giai đoạn đầu, phía Hàn Quốc hỗ trợ Việt Nam 35 triệu USD từ vốn ODA không hoàn lại và vốn đối ứng của Việt Nam khoảng 730 tỷ đồng. Dự kiến đến năm 2017 sẽ hoàn thành việc xây dựng cơ bản, mua sắm trang thiết bị và đi vào hoạt động. Giai đoạn hai (2018 - 2022) là giai đoạn hoàn thiện với kinh phí dự kiến đầu tư thêm từ vốn vay ODA ưu đãi của Hàn Quốc khoảng từ 50 đến 80 triệu USD.
Điều đáng chú ý là V.KIST được áp dụng cơ chế tài chính đặc thù (trả lương cao cho các chuyên gia và các nhà khoa học), tạo điều kiện khuyến khích các nhà khoa học trình độ cao trong nước và nước ngoài tham gia nghiên cứu khoa học tại Viện. Theo Bộ trưởng KH và CN Nguyễn Quân, nguồn nhân lực của V.KIST gồm khoảng từ 120 đến 150 người, trong đó thời gian đầu chúng ta phải mời một số chuyên gia giỏi người nước ngoài đến làm việc, dần dần với sự nỗ lực các nhà khoa học trong nước sẽ thay thế làm chủ.
Viện V.KIST, như lãnh đạo Bộ KH và CN cho biết, là nơi thí điểm các cơ chế, chính sách mới theo phương thức quản lý của các quốc gia phát triển. Các nhà khoa học như các Giáo sư Ngô Việt Trung (toán học), Lê Trần Bình (công nghệ sinh học), Trần Xuân Hoài (vật lý ứng dụng) thuộc VAST đều có chung suy nghĩ, thành lập Viện V.KIST là việc cần làm trong bối cảnh nền KH và CN Việt Nam còn nhiều vướng mắc; vấn đề là làm sao tuyển chọn được nguồn nhân lực trình độ cao để có thể tạo nên các nhóm nghiên cứu mạnh…
Sau hơn 45 năm thành lập Viện KIST có những đóng góp to lớn vào sự phát triển kinh tế - xã hội Hàn Quốc. Đi theo mô hình này (nhưng vận dụng có chọn lọc và sáng tạo) hy vọng Viện V.KIST, với cơ chế "đặt hàng" của doanh nghiệp và cơ sở kinh tế, sau năm 2020 sẽ tạo ra các công nghệ trọng yếu phục vụ các ngành công nghiệp chủ đạo, công nghệ tiên tiến thay thế nhập khẩu. Từng bước tạo ra các sản phẩm chủ lực độc đáo có sức cạnh tranh cao trong khu vực và thế giới.
Nguồn: Báo Nhân dân, ngày 15/12/2015.