Ngày 09 - 10/11/2015, Ủy ban Khoa học Tự nhiên trực thuộc Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hiệp quốc (UNESCO) đã nhất trí đưa 02 Trung tâm Quốc tế về Toán học, Vật lý theo đề nghị của Việt Nam là Trung tâm dạng 2 được UNESCO công nhận và bảo trợ. Vào ngày 18/11 tới, Đại hội đồng UNESCO sẽ chính thức thông qua Nghị quyết về việc công nhận 2 Trung tâm này. 

Trong mạng lưới các trung tâm khoa học, UNESCO chia thành 2 dạng trung tâm: dạng 1 và dạng 2. Trung tâm dạng 1 có sứ mệnh tiếp nhận cán bộ khoa học từ các nước đang phát triển đến học tập, nghiên cứu khoa học. Hiện có 02 Trung tâm Khoa học dạng 1 thuộc UNESCO, đặt tại Italia và Hà Lan.

Các Trung tâm dạng 2, có tầm nhìn, sứ mệnh nghiên cứu, đào tạo trong chuyên ngành cho khu vực và quốc tế, phù hợp với chính sách, chiến lược của UNESCO. Hiện UNESCO đã công nhận và bảo trợ 98 Trung tâm Khoa học dạng 2, trong đó có 49 Trung tâm thuộc lĩnh vực Khoa học Tự nhiên. Trong khu vực ASEAN, UNESCO đã công nhận, bảo trợ 02 Trung tâm khoa học của Malaysia và 01 Trung tâm khoa học của Indonesia. 

Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam, thời gian qua, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) đã chủ trì, phối hợp với Bộ ngoại giao, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam nghiên cứu, rà soát tiềm lực KH&CN, thống nhất chọn hai lĩnh vực thế mạnh của Việt Nam là Toán học và Vật lý, trên cơ sở Viện Toán học, Viện Vật lý thuộc Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam để đề xuất thành lập 02 Trung tâm Khoa học dạng 2 được UNESCO công nhận, bảo trợ. Đây là 2 viện nghiên cứu cơ bản có trình độ cao, có uy tín trong khu vực và trên thế giới, đã công bố nhiều công trình khoa học trên các tạp chí có uy tín; chủ trì tạp chí Toán học, Vật lý đạt trình độ quốc tế, được Nhà xuất bản Springer Châu Âu chấp nhận vào cơ sở dữ liệu SCOPUS; có quan hệ mật thiết với các Trung tâm Khoa học thuộc UNESCO như Trung tâm Quốc tế về Vật lý lý thuyết (ICTP) và Trung tâm về Toán (CIMPA);…

Hồ sơ của Việt Nam đề xuất thành lập 02 Trung tâm Khoa học dạng 2 để UNESCO công nhận, bảo trợ đã được Ủy ban Khoa học Tự nhiên trực thuộc UNESCO và Hội đồng Chấp hành UNESCO đánh giá cao và nhất trí đệ trình lên Đại Hội đồng UNESCO. 

Kỳ họp lần thứ 38 của Đại hội đồng UNESCO diễn ra từ ngày 03 - 18/11/2015 tại Thành phố Paris, Cộng hòa Pháp với sự tham gia của đại diện 195 nước thành viên, các nước thành viên liên kết, quan sát viên, tổ chức quốc tế và phi chính phủ sẽ chính thức thông qua Nghị quyết về việc công nhận 02 Trung tâm Quốc tế về Toán học, Vật lý của Việt Nam là Trung tâm dạng 2 vào ngày 18/11. Đây là công nhận của quốc tế đối với trí tuệ Việt Nam bên cạnh những công nhận về di sản thiên nhiên, văn hóa, đồng thời khẳng định trách nhiệm cao của chúng ta trong đóng góp cho nền khoa học cơ bản của khu vực và thế giới.

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay, việc thành lập các Trung tâm quốc tế về Toán học, Vật lý được UNESCO công nhận, bảo trợ sẽ giúp nâng cao vị thế của khoa học Việt Nam, đưa nền KH&CN Việt Nam hội nhập sâu rộng với khu vực và thế giới. Điều này cũng góp phần thực hiện thành công mục tiêu của Chiến lược phát triển KH&CN giai đoạn 2011-2020, hình thành những tổ chức nghiên cứu cơ bản đạt trình độ khu vực và thế giới, đồng thời thực hiện mục tiêu đưa Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam thành một trong những tổ chức khoa học hàng đầu ASEAN

Nguồn: Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Truyền thông KH&CN, ngày 14/10/2015.