Những năm gần đây, nhiều mỏ than hầm lò trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh xuất hiện hiện tượng tự cháy (còn gọi là cháy nội sinh). Để giải quyết tình trạng này, năm 2013, Trung tâm An toàn mỏ (Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam - TKV) đã thử nghiệm giải pháp phun khí nitơ vào khu vực phá hỏa nhằm chống cháy nội sinh. Cuối năm 2014, giải pháp này đã được nhiều mỏ than hầm lò áp dụng.

Theo các nhà chuyên môn, hiện tượng cháy nội sinh tại các mỏ hầm lò có nguyên nhân từ phản ứng ô xy hóa của than với khí ô xy, hậu quả sinh  ra nhiệt độ cao và các khí độc, trong đó có khí CO.

Không như các giải pháp chống cháy thông thường khác, muốn khống chế hiện tượng cháy nội sinh phải ngăn chặn được nguồn cung ô xy cho phản ứng ô xy hóa nêu trên. Trên thế giới, công nghệ phun khí nitơ vào khu vực cháy hoặc khu vực có hiện tượng ô xy hóa than đã được áp dụng từ khá lâu với sự hỗ trợ của nhiều phần mềm máy tính tiên tiến.

Tại Việt Viên, giải pháp này mới được áp dụng trong thời gian ngắn và cũng mới chỉ dừng lại tại các khu vực xảy ra tự cháy đã được cách ly, không có hoạt động khai thác, nói cách khác là không có sự hiện diện của con người. Còn với các khu vực phá hỏa của lò chợ đang hoạt động (nơi có các công nhân đang làm việc) thì chưa áp dụng được giải pháp này vì nguy cơ ảnh hưởng đến an toàn lao động cũng như an toàn mỏ.

Từ thực tế đó, sau khi tham khảo kinh nghiệm của một số nước và nhiều lần tiến hành thực nghiệm, các đơn vị chịu trách nhiệm thử nghiệm giải pháp mới xác định: để phòng ngừa tự cháy khu phá hoả của lò chợ đang hoạt động cần áp dụng công nghệ phun khí nitơ để giảm lượng ô xy xuống dưới mức 12%, phải bảo đảm hàm lượng ô xy tại khu vực gương lò chợ lớn hơn 20%, đồng thời, duy trì hàm lượng các loại khí độc như CO, CO2, khí nổ CH4 ở ngưỡng an toàn theo quy định. Vị trí thử nghiệm là tại lò chợ vỉa 5 của Công ty Than 91 - Tổng công ty Đông Bắc.

Tuy nhiên, việc bảo đảm được các tiêu chí này hoàn toàn không đơn giản. Vì vậy, trong nhiều năm, Trung tâm An toàn mỏ, Tổng công ty Đông Bắc và Trung tâm Cấp cứu mỏ đã phải thử nghiệm mô phỏng nhiều lần trên phần mềm máy tính chuyên dụng và trực tiếp tiếp cận thực địa tại các mỏ than hầm lò, nơi có nguy cơ cháy nội sinh cao để thiết lập và hoàn thiện dần các giải pháp kiểm soát hàm lượng các loại khí.

Từ những kết quả khảo nghiệm nói trên, Trung tâm An toàn mỏ đã hoàn thiện đề tài với nhóm giải pháp cụ thể: thiết kế, xác định vùng có nguy cơ xảy ra tự cháy tại khu phá hỏa của lò chợ đang hoạt động; thiết kế hệ thống bơm xả khí nitơ, bố trí điểm phun, thời gian và lưu lượng khí nitơ dự kiến bơm vào; thiết kế hệ thống đường ống lấy mẫu khí trong khu phá hỏa; thiết kế hệ thống thông gió tại khu vực lò chợ áp dụng (bố trí hệ thống đầu đo, điểm đo khí trong khu vực lò chợ áp dụng). Những nhóm giải pháp trên có tính toán đến khả năng thực thi thực tế của đội ngũ nhân sự hiện có cũng như khả năng cung ứng vật tư trong nước.

Nguồn: Báo Công thương, ngày 30/9/2015.