Sau 15 năm triển khai Chương trình “Hỗ trợ ứng dụng và chuyển giao tiến bộ khoa học và công nghệ phục vụ phát triển kinh tế-xã hội nông thôn và miền núi” (Chương trình Nông thôn miền núi) theo Quyết định số 132/QĐ-TTg ngày 21/7/1998 của Thủ tướng Chính phủ, đã có 845 dự án được triển khai thực hiện trên cả nước, với tổng kinh phí hơn 2.745 tỷ đồng. Các dự án thành công đã góp phần không nhỏ vào mở rộng sản xuất, nâng cao chất lượng nông sản của các địa phương, góp phần xóa đói, giảm nghèo cho cộng đồng dân cư ở nông thôn, miền núi.
Tạo "điểm sáng" về ứng dụng KH&CN vào sản xuất
Chia sẻ với chúng tôi, ông Nguyễn Thế Ích, Chánh văn phòng Chương trình Nông thôn miền núi cho biết, mục đích của chương trình là xây dựng các mô hình ứng dụng và chuyển giao khoa học và công nghệ (KH&CN) tiên tiến, phù hợp vào các khâu sản xuất, chế biến, bảo quản tại địa bàn nông thôn, miền núi nhằm nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nông sản hàng hóa trên thị trường; ứng dụng nhanh các thành tựu KH&CN vào sản xuất và thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội khu vực nông thôn, miền núi theo hướng công nghiệp hóa-hiện đại hóa.
Các dự án được hình thành gắn với mục tiêu, sản phẩm cụ thể như: Nâng cao hiệu quả sản xuất lúa gạo nhằm bảo đảm an ninh lương thực và chất lượng xuất khẩu; ứng dụng công nghệ cao để sản xuất các loại nông sản quý (rau quả và hoa), phát triển các loại nông sản nhiệt đới có lợi thế so sánh cao như cà phê, tiêu, chè, điều, cao su; nâng cao hiệu quả sản xuất các mặt hàng còn phải nhập khẩu như bông, cây dầu thực vật, bột giấy…
Đánh giá về hiệu quả, ông Nguyễn Thế Ích khẳng định, chương trình đã hoàn thành các mục tiêu và nội dung được Thủ tướng phê duyệt ở cả 3 giai đoạn. Đặc biệt, các dự án đã lựa chọn được những công nghệ tiên tiến, phù hợp, xây dựng được những mô hình ứng dụng KH&CN có hiệu quả hướng vào giải quyết những vấn đề kinh tế-xã hội có tầm quan trọng đối với địa phương như: Nâng cao năng suất, chất lượng và đa đạng hóa các sản phẩm nông nghiệp hàng hóa và phát huy lợi thế của từng vùng. Các dự án của chương trình đã thực sự tạo được "điểm sáng" về ứng dụng tiến bộ KH&CN vào sản xuất, mang lại hiệu quả kinh tế-xã hội thiết thực, góp phần cải thiện đời sống nhân dân.
Ví dụ như trong lĩnh vực trồng trọt, đây là lĩnh vực có số dự án lớn nhất với 258 dự án, chiếm tỷ lệ 30,5% tổng số dự án, với tổng kinh phí thực hiện là hơn 835 tỷ đồng. Các dự án đã đào tạo được khoảng 2.613 kỹ thuật viên cơ sở; tập huấn kỹ thuật cho 82.350 lượt nông dân tại các địa bàn dự án; triển khai chuyển giao và tiếp nhận 1.390 quy trình công nghệ; xây dựng được 732 mô hình và đã tổ chức hàng trăm hội nghị khuyến cáo kết quả tới cộng đồng dân cư trên địa bàn. Có 51 dự án cây lương thực được triển khai. Các dự án đã sản xuất và chuyển giao được giống mới, sạch bệnh đến người dân như: Giống lúa lai, lúa thuần, lúa đặc sản, ngô lai, khoai tây, khoai môn, sắn cao sản... Ngoài các dự án cây lương thực, chương trình cũng đã có 35 dự án trồng rau an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP, bảo đảm các yêu cầu: Sạch, an toàn về chất lượng, hấp dẫn về hình thức…
Thành công lớn nhất của chương trình là đã mang lại hiệu quả về KH&CN rất tích cực. Chương trình đã chuyển giao được 4.761 lượt công nghệ. TS Đặng Văn Đông, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu rau quả (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) khẳng định, việc lựa chọn công nghệ và cơ quan chuyển giao công nghệ chính là nhân tố quan trọng quyết định sự thành công của các dự án thuộc chương trình. Trong 15 năm qua, Viện Nghiên cứu rau quả đã chuyển giao cho 22 tỉnh, thành phố trong cả nước các giống rau, hoa, quả mới và quy trình kỹ thuật nhân giống, trồng, chăm sóc, thu hái bảo quản, rau, hoa, quả. Thu nhập từ các mô hình này đạt 450-500 triệu đồng/ha/vụ; nhiều mô hình hoa cao cấp đạt 3-5 tỷ đồng/ha/năm, trong đó lợi nhuận đạt được từ 25%-30%, tạo việc làm cho hàng nghìn lao động có thu nhập cao.
Đặc biệt, các dự án đã tạo ra hiệu ứng lan tỏa trong chuyển giao và ứng dụng công nghệ. Từ 845 dự án được thực hiện đã xây dựng được 2.501 mô hình sản xuất. Việc nhân rộng mô hình chuyển giao, ứng dụng tiến bộ KH&CN là mục tiêu của chương trình và cũng là yếu tố quan trọng, góp phần phát triển kinh tế - xã hội vùng nông thôn, miền núi. Các dự án thuộc chương trình đã góp phần thực hiện chính sách của Đảng và Nhà nước trong việc ưu tiên đối với sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội địa bàn nông thôn, miền núi. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn dựa trên phát triển KH&CN, dùng KH&CN để phát triển kinh tế-xã hội nông thôn, miền núi. Cũng theo ông Nguyễn Thế Ích, các dự án của chương trình còn mang lại hiệu quả xã hội rất lớn khi thu hút được gần 30 nghìn lao động trực tiếp và khoảng 100 nghìn lao động gián tiếp, nhất là khi các mô hình áp dụng kỹ thuật công nghệ được nhân rộng sẽ tạo thêm nhiều việc làm mới góp phần đáng kể việc giải quyết lao động dôi dư ở nông thôn.
Nguồn: vista.gov.vn