Những năm vừa qua, người dân ở một số huyện ngoại thành Hà Nội tập trung phát triển mạnh giống nhãn chín muộn (NCM). Ðể cây NCM phát triển bền vững, có thương hiệu, ổn định "đầu ra", TP Hà Nội đã đưa giống này vào đề án phát triển một số loại cây ăn quả có giá trị kinh tế cao giai đoạn 2012 - 2016.
Diện tích NCM ở Ðại Thành khoảng 115 ha, 34 ha mới được quy hoạch thêm từ năm 2012, chiếm hơn một phần hai diện tích đất tự nhiên. Trước năm 1985, người dân trồng nhiều dòng nhãn khác nhau. Sau này khi người dân và các nhà chuyên môn phát hiện xã có cây nhãn tổ thơm ngon, chín muộn, sai quả cho nên nhân dân đã cải tạo nhân rộng mạnh từ đó đến nay. Năm 2012, giống NCM ở đây cho sản lượng 800 tấn với doanh thu 20 tỷ đồng, chiếm một phần ba tổng doanh thu của xã. Ước tính năm 2013, sản lượng NCM của xã sẽ tăng, đạt khoảng một nghìn tấn quả, doanh thu khoảng 30 tỷ đồng.
Cây nhãn tổ này được Viện Nghiên cứu Rau quả và TP Hà Nội công nhận là giống NCM lâu đời nhất. Ðể bảo tồn nguồn gốc dòng nhãn đặc biệt này, Trung tâm Phát triển Cây trồng Hà Nội đã giúp xã thực hiện vườn nhãn đầu dòng.
Ông Triệu Tiến Ích, Chủ tịch Hội Sản xuất và Kinh doanh NCM Hoài Ðức, chủ trang trại NCM Lại Dụ cho biết: Diện tích NCM của hội khoảng 50 ha, sản lượng năm 2013 ước đạt 500 tấn. Ở đây tư thương đến tận vườn thu mua thông qua sàn giao dịch thành phố. Bên cạnh việc nâng cao năng suất, chất lượng, hội thường xuyên tập huấn kỹ thuật cho người nông dân như chăm sóc, chiết, ghép mắt, cành. Bình quân mỗi năm hội đã cung ứng hơn 100 nghìn cây giống cho các tỉnh phía bắc; ở phía nam cũng có một số người dân đưa cây NCM vào trồng thử nghiệm.
Ông Nguyễn Trọng Thuận, Trưởng hội người làm kinh tế giỏi thôn Ðường La, xã Phú Túc, huyện Phú Xuyên cho biết: Thông qua buổi tập huấn kỹ thuật về trồng bưởi mới đây, tôi được biết ở Lại Dụ người dân phát triển giống NCM hiệu quả nên tìm về học tập kinh nghiệm và mua giúp giống cho người dân trong thôn. Trước khi ông Thuận lên đường đi Hoài Ðức, 20 hộ dân thôn Ðường La đăng ký mua một nghìn cây NCM.
Ông Nguyễn Bá Sướng, Giám đốc Trung tâm Phát triển Cây trồng Hà Nội cho biết: NCM có nguồn gốc tại Hà Tây trước đây, là một trong những loại cây ăn quả đặc sản có giá trị kinh tế cao, thời gian thu hoạch bắt đầu từ ngày 2 đến 25-9. So với các loại cây có giá trị kinh tế, NCM cho thu nhập chỉ đứng sau các loài hoa, cây cảnh. Qua khảo sát, nghiên cứu, ở Hà Nội có hai dòng NCM là HTM1 (dòng quả méo) và HTM2 (dòng quả tròn). Năm 2004, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã công nhận và đưa vào sản xuất đại trà hai giống trên. Thống kê cho thấy, giống HTM1 và HTM2 hiện có diện tích hơn 700 ha, tập trung chủ yếu ở các huyện Quốc Oai, Hoài Ðức, Chương Mỹ, Mỹ Ðức và Ðan Phượng. Ðến nay, trung tâm đã quy hoạch vùng sản xuất hàng hóa tập trung, diện tích bình quân từ 50 đến 150 ha/vùng.
Từ năm 2011 đến 2013, Trung tâm thường xuyên phối hợp các xã tham gia mô hình cây ăn quả tổ chức được 137 lớp tập huấn kỹ thuật cho cán bộ, nông dân. Thông qua các lớp tập huấn kỹ thuật, phần lớn nông dân đã nắm vững kỹ thuật trồng, thâm canh, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh đối với cây NCM.
Sau các đợt tập huấn trên lớp và làm thực tế tại vườn trồng, các hộ trồng NCM đã biết cách bón phân cho cây theo từng thời điểm. Bây giờ người trồng nhãn không còn phun phòng sâu bệnh theo định kỳ mà đã xác định được khi nào cần phun thuốc, dùng đúng thuốc đối với từng đối tượng sâu bệnh hại. Ðiều này không chỉ bảo đảm sức khỏe, tiết kiệm chi phí mà còn không ảnh hưởng đến môi trường.
Trung tâm Phát triển Cây trồng Hà Nội cho biết, để cây NCM phát triển bền vững, có thương hiệu, trung tâm cùng các đơn vị hữu quan đã xây dựng được nhãn hiệu tập thể NCM. Theo kế hoạch của đề án phát triển một số loại cây ăn quả có giá trị kinh tế cao, trung tâm nhận định sẽ hoàn thành việc xây dựng chỉ dẫn địa lý cho NCM Hà Nội vào năm 2014.
Nguồn: "Báo NDĐT", 15/9/2013