Nhằm khích lệ và tôn vinh các nhà khoa học có những thành tựu nổi bật trong nghiên cứu cơ bản, có đóng góp thúc đẩy nghiên cứu khoa học cơ bản nói riêng và khoa học công nghệ Việt Nam nói chung tiếp cận trình độ quốc tế, tạo tiền đề cho KH&CN của đất nước hội nhập và phát triển, ngày 26/8/2013, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ đã ký Quyết định số 2635/QĐ-BKHCN về việc ban hành “Quy chế Giải thưởng Tạ Quang Bửu” (Giải thưởng).
      Giải thưởng này sẽ được tổ chức định kỳ hàng năm để trao tặng cho các nhà khoa học Việt Nam là tác giả của công trình nghiên cứu cơ bản xuất sắc trong lĩnh vực khoa học tự nhiên và các nhà khoa học Việt Nam, nước ngoài có đóng góp tích cực cho nghiên cứu cơ bản của Việt Nam thuộc các lĩnh vực: toán học, khoa học máy tính và thông tin; vật lý; hóa học; khoa học trái đất và môi trường; sinh học và khoa học tự nhiên khác.
      Cơ cấu Giải thưởng sẽ có từ một đến ba giải thưởng chính và một giải thưởng nhà khoa học trẻ (dưới 30 tuổi, tính đến thời điểm kết thúc nộp hồ sơ đề nghị xét, tặng Giải thưởng) dành cho tác giả của công trình khoa học xuất sắc; một giải thưởng dành cho nhà khoa học có đóng góp tích cực cho nghiên cứu cơ bản của Việt Nam.
      Thời hạn xét tặng Giải thưởng bắt đầu từ tháng 9 đến tháng 12. Thời hạn xét chọn Giải thưởng được tiến hành từ tháng 1 đến tháng 3 năm sau. Lễ trao tặng Giải thưởng được tổ chức vào tháng 5 năm sau.