Theo kết quả khảo sát thực địa, đo độ sâu điện ban đầu, hiện tượng năm ổ bùn phun trào trong diện tích 1.700 m2 đất trồng lúa của hai hộ nông dân Eamaxít Sớn và Chamaléa Ngăm ở thôn Suối Ðá, là một dạng tai biến địa chất đứt gãy nhỏ cấp IV, phát sinh trong chu kỳ tân kiến tạo và tái hoạt động trong kỳ hiện đại thuộc phần nông của vỏ trái đất, nên đã hình thành đới dập vỡ, khe nứt kiến tạo dẫn đường cho bùn phun trào lên khỏi mặt đất. Ðây là bùn khoáng có nguồn gốc vô cơ, có thể được kết tụ bởi nước khoáng và sản phẩm rũa lửa từ vỏ phong hóa của đá gờ-ra-nít (Granite), hình thành thân bùn ở dưới sâu, sau đó được đưa lên theo các họng nứt đất nhờ áp lực của nước dưới đất.
Trong số năm ổ bùn, có hai ổ mới đùn từ cuối tháng 2-2011, hai ổ đùn lên cách đây hơn sáu tháng và một ổ đùn lên khoảng năm 1970. Bùn trào lên theo các họng nứt đất tạo thành các ổ phân bố theo hướng đông bắc - tây nam, đường kính mỗi ổ bùn từ 1,6 đến 3 m, cao từ 0,4 đến 0,8 m so với mặt đất, độ sâu từ 5 đến 6 m. Bùn có mầu xám sáng, xanh nhạt, sờ mát tay. Trong bùn có nước áp lực chảy rỉ ra, áp lực bùn phun khá mạnh. Nếu bới rộng bề mặt, bùn trào ra càng nhiều. Ông Eamaxít Sớn cho biết, năm 1970 ông đã từng phát hiện một ổ bùn đùn lên quanh năm ở đây. Vào mùa mưa bùn đùn mạnh và nhiều hơn. Qua thực tế quan trắc, nhóm nghiên cứu nhận thấy lượng bùn ít trào ra khi thời tiết nắng nóng, nhưng ở dưới mặt đất bùn vẫn luôn lỏng, bão hòa nước dạng như nhũ tương. Ðồng thời dự báo bùn sẽ tiếp tục phun trào theo quy luật tự nhiên trong khu vực này, nhất là khi có mưa lớn.
Theo kết quả bước đầu về đặc tính lý học, bùn khoáng có mầu xám trắng, xanh nhạt; không gây mùi khó chịu, độ mịn trung bình, độ dính bám và linh động cao; khả năng hấp thụ, thay đổi thể tích, giữ nước và dẫn nhiệt tốt. Về đặc tính hóa học và vi lượng, do bùn có nguồn gốc vô cơ, thành phần chủ yếu là si-lic (silic) có thể kết tủa từ nước khoáng (SiO2 = 76,85%) có hòa tan thành phần của đá trầm tích giàu A-lu-mô-si-li-cát (Alumosilicat); thành phần hữu cơ ít (1,75%). Ðộ pH trong bùn thuộc loại trung tính (từ 6,9 - 7,0 độ pH), không chứa các yếu tố độc hại và vi khuẩn gây bệnh. Ngược lại, bùn khoáng có chứa một số nguyên tố vi lượng quan trọng nằm dưới giới hạn tối đa cho phép như: Zn, Cu, Co, Mo, Ni, V, F, Se, rất cần thiết cho con người. Vì những nguyên tố này sẽ bổ sung, giúp cho cơ thể tăng khả năng sinh học để chống lại những hệ quả xấu do thiếu chúng gây ra như: thiếu máu, tăng trưởng chậm, sâu răng, xốp xương... thông qua liệu pháp tắm bùn.
Trưởng phòng Quản lý công nghệ chuyên ngành Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Ninh Thuận Phạm Châu Hoành cho biết: 'Ước tính, trữ lượng tài nguyên bùn khoáng tại đây khoảng 30 nghìn đến 409 tấn, đủ điều kiện cho tỉnh thành lập một trung tâm du lịch điều dưỡng có sử dụng dịch vụ tắm, ngâm bằng nước khoáng, bùn khoáng trong thời gian 13 năm với công suất khai thác khoảng 600 tấn bùn tinh lọc mỗi năm
Nguồn: "Báo NDĐT", 7/6/2011