Trước thực trạng diện tích nuôi tôm trên vùng nước lợ ở 2 huyện Long Thành, Nhơn Trạch giảm dần, năng suất nuôi thấp, nhiều người dân đã bỏ trống ao nuôi hoặc nuôi cầm chừng, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đồng Nai đã tiến hành thực hiện đề tài khoa học “Nghiên cứu chuyển đổi diện tích nuôi trồng thủy sản không hiệu quả sang nuôi cá chẽm tại khu vực nước lợ Long Thành, Nhơn Trạch, tỉnh Đồng Nai”.

ThS Nguyễn Thị Trúc Quyên, chủ nhiệm đề tài cho biết, thời gian qua, trên địa bàn 2 huyện Long Thành, Nhơn Trạch, diện tích nuôi tôm giảm dần, năng suất nuôi thấp do nhiều nguyên nhân như: con giống yếu, kém chất lượng, chất lượng nước trong khu vực ô nhiễm, một số bệnh chưa tìm được nguyên nhân và thuốc trị bệnh… Do đó, nhiều người nuôi tôm đã bỏ trống ao nuôi hoặc nuôi cầm chừng. Một số người chuyển sang nuôi một số loài cá có giá trị kinh tế khác như: cá chẽm, cá kèo, cá mú, cua… Tuy nhiên, do phần lớn người nuôi là tự phát nên kỹ thuật nuôi chưa thuần thục, đầu ra sản phẩm chưa ổn định. Do đó, việc chọn đối tượng nuôi thay thế con tôm, mang lại hiệu quả kinh tế cao để tận dụng những diện tích mặt nước đang bỏ hoang hoặc nuôi kém hiệu quả góp phần cải thiện đời sống người dân ở 2 huyện này là cấp thiết.

Cũng theo ThS Nguyễn Thị Trúc Quyên, cá chẽm là một đối tượng thay thế nhiều tiềm năng, có khả năng thích nghi rộng, ít bệnh, sức chịu đựng tốt với các điều kiện môi trường, có thể nuôi với mật độ cao, sinh trưởng nhanh, thịt thơm ngon, có giá trị kinh tế. Việc chuyển đổi nuôi thủy sản từ tôm sang nuôi cá chẽm gắn liền với việc bảo vệ môi trường nuôi thủy sản mở ra một cơ hội lớn cho người nuôi trồng thủy sản ở Đồng Nai.

Theo kết quả nghiên cứu của đề tài, diện tích mặt nước lợ nuôi tôm không hiệu quả cần chuyển đổi là khoảng 352 ha. Về điều kiện thổ nhưỡng và kỹ thuật nuôi thì điều kiện môi trường ở 2 huyện Nhơn Trạch và Long Thành hoàn toàn phù hợp để nuôi cá chẽm; kỹ thuật nuôi đơn giản, dễ thực hiện, phù hợp với trình độ người nông dân tại địa phương. Đề tài đã đề xuất quy trình nuôi cá chẽm theo điều kiện thổ nhưỡng ở Đồng Nai. Quy trình mà nhóm nghiên cứu đề xuất không khác biệt so với quy trình của Bộ Nông  nghiệp và Phát triển nông thôn và của các hộ dân trên địa bàn. Tuy nhiên, quy trình này cụ thể hơn ở một số bước như: thiết kế ao nuôi, cải tạo ao nuôi…nhằm phù hợp với thổ nhưỡng của vùng nước lợ tỉnh Đồng Nai - ThS Trương Phước Hương, đồng chủ nhiệm đề tài cho hay.

Quy trình cụ thể như sau:

Thiết kế ao nuôi hình chữ nhật hoặc hình vuông là tốt nhất với diện tích từ 1.000-10.000 m2, có hệ thống cấp thoát nước riêng biệt và kiên cố. Mực nước ao nuôi khoảng 1,3-2m với độ mặn từ 0-35‰ và pH từ 7-9. Cần bố trí quạt nước trong ao nuôi sao cho đảm bảo có dòng chảy hợp lý và cung cấp đủ ôxy.

Khi chuẩn bị ao nuôi: tháo cạn nước ao, tu bổ bờ và đáy ao, phơi khô đáy ao, bón vôi để khoáng hóa nền đáy. Sau khi bón vôi khoảng 3-5 ngày thì cấp nước vào ao và sử dụng lưới lọc có mắt lưới 2-5mm.

Việc chọn cá giống rất quan trọng nên chọn cá giống phải chọn cá có chất lượng tốt, sạch bệnh, khỏe mạnh, kích cỡ đồng đều, cân đối, có chiều dài thân hơn 10cm. Nên chọn ở những cơ sở sản xuất giống có trình độ khoa học và uy tín, tránh mua con giống trôi nổi, không rõ nguồn gốc. Thời điểm thả cá giống tốt nhất lúc trời mát, nên thả vào lúc sáng sớm hoặc chiều tối. Trước khi thả cá giống ra ao phải ngâm bao cá giống trong nước ao từ 10-15 phút để cân bằng nhiệt độ.

Giai đoạn quản lý ao nuôi: cần sử dụng thức ăn chuyên dùng cho cá chẽm (có hàm lượng đạm từ 42-45%), tập cho cá ăn tập trung ở những vị trí nhất định trong ao, đảm bảo cho cá ăn đủ no, tránh tình trạng cho ăn thừa hoặc thiếu. Nên cho cá ăn từ từ đến khi nào cá giảm và ngừng ăn thì thôi. Giai đoạn tháng nuôi đầu cho ăn 3 lần/ngày, giai đoạn từ 2 tháng trở đi cho ăn 2 lần/ngày. Định kỳ mỗi tuần nên bổ sung men tiêu hóa, khoáng chất và vitamin, đồng thời thường xuyên theo dõi tình trạng sức khỏe và hoạt động của cá để điều chỉnh lượng thức ăn hợp lý. Bên cạnh đó cũng cần thường xuyên kiểm tra các yếu tố môi trường, sự biến đổi chất lượng nước ao nuôi để quyết định lượng nước và thời điểm thay nước cho ao nuôi.

Sau thời gian nuôi 8 tháng thì cá đạt kích cỡ thương phẩm, trung bình từ 0,6-1,2kg/con là có thể thu hoạch.

Kết quả nghiên cứu của đề tài cho thấy, mật độ nuôi 3 con/m2 cho tỷ suất lợi nhuận cao nhất. Tuy nhiên nếu xét hiệu quả trên diện tích thì mật độ 5 con/m2 cho hiệu quả cao hơn. Đối với người nuôi có nguồn vốn ít thì có thể đầu tư nuôi với mật độ 1 con/m2.

     Đề tài đã được Hội đồng KH&CN chuyên ngành tổng kết nghiệm thu vào cuối tháng 1/2018. Theo chủ nhiệm đề tài, để nâng cao hiệu quả nuôi cá chẽm thì cần có nghiên cứu thị trường nhằm xác định lượng cầu về cá chẽm của người tiêu dùng, từ đó xác định được quy mô nuôi cá chẽm của toàn vùng theo hướng bền vững. Đồng thời nghiên cứu, xây dựng chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ cá chẽm.