Ông Trịnh Văn Giáp - Viện trưởng Viện Khoa học và Kỹ thuật hạt nhân, Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam (Vinatom) cho biết: Quy hoạch mạng lưới quan trắc và cảnh báo phóng xạ môi trường quốc gia đến năm 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ thông qua tại Quyết định số 1636/QĐ-TTg.

Theo đó, mạng lưới quan trắc và cảnh báo phóng xạ môi trường quốc gia đến năm 2020 sẽ gồm: Trung tâm điều hành quan trắc và cảnh báo phóng xạ môi trường đặt tại Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN); 4 trạm cấp vùng đặt tại Hà Nội, Đà Nẵng, Lâm Đồng, TP. Hồ Chí Minh; 16 trạm địa phương đặt tại Quảng Ninh, Hải Phòng, Lạng Sơn, Lào Cai, Sơn La, Cao Bằng, Thái Nguyên, Nam Định, Nghệ An, Thừa Thiên Huế, Phú Yên, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Thuận, Ninh Thuận, Cần Thơ, Kiên Giang, hệ thống quan trắc và cảnh báo phóng môi trường (Bộ Quốc phòng).

Để triển khai xây dựng các trạm địa phương, Bộ KH&CN đã có Công văn số 2479/BKHCN-VNLNT gửi sở KH&CN các tỉnh có trạm địa phương trong quy hoạch, hướng dẫn lập dự án đầu tư, xây dựng trạm quan trắc địa phương. Một số tỉnh đã tiến hành lập dự án đầu tư xây dựng như: Lào Cai, Nghệ An, Bình Thuận, Lạng Sơn. Trong đó, tỉnh Lào Cai đã hoàn thành xây dựng nhà đặt thiết bị và đang chờ được cung cấp các trang thiết bị để trạm địa phương đi vào hoạt động. Một số tỉnh khác đang chuẩn bị lập dự án đầu tư xây dựng như Phú Yên, Sơn La.

Đặc biệt, từ thực tế, Trung Quốc đã xây dựng các nhà máy điện hạt nhân sát bờ biển, trong đó có một số nhà máy rất gần biên giới nước ta như Phòng Thành (tỉnh Quảng Tây), Trường Giang (đảo Hải Nam). Để có khả năng quan trắc và cảnh báo kịp thời những dị thường phóng xạ có nguồn gốc từ các nhà máy điện hạt nhân, Viện Khoa học và Kỹ thuật hạt nhân đã và đang triển khai xây dựng dự án xây dựng mạng lưới quan trắc khu vực phía Bắc, gồm Trung tâm Quản lý và vận hành mạng đặt tại Viện Khoa học và Kỹ thuật hạt nhân và 9 trạm đặt tại Lào Cai, Sơn La, Lạng Sơn, Móng Cái, Bãi Cháy, Hải Phòng, Nam Định, Nghệ An, Thừa Thiên Huế. “Dự án này đang chờ Bộ KH&CN xem xét phê duyệt để triển khai” - ông Trịnh Văn Giáp cho hay.

Cũng theo ông Giáp, hiện tại để có các số liệu phông cũng như kịp thời phát hiện dị thường phóng xạ xuyên biên giới từ phía Bắc, trên cơ sở các thiết bị sẵn có từ các nguồn đầu tư, hỗ trợ và thực hiện các đề tài dự án cấp nhà nước, Viện Khoa học và Kỹ thuật hạt nhân đã lắp đặt các thiết bị đo suất liều trực tuyến (online) tại 4 trạm đo ở Lào Cai, Lạng Sơn, Móng Cái, Hải Phòng. Tất cả số liệu suất liều đo online được truyền về Trung tâm Điều hành mạng đặt tại Viện Khoa học và Kỹ thuật hạt nhân thông qua đường truyền Internet hoặc sóng điện thoại.

Tiến sĩ Nguyễn Hào Quang - Phó Viện trưởng Vinatom - chia sẻ, hiện Bộ KH&CN vẫn tiếp tục chỉ đạo xây dựng mạng lưới quan trắc và cảnh báo phóng xạ môi trường. Tuy nhiên, do tình hình vốn đầu tư hạn chế nên Vinatom kiến nghị nên chia giai đoạn xây dựng mạng lưới quan trắc này và đầu tư những điểm quan trắc có tính chất cấp bách.

Nguồn: Báo Công thương, ngày 13/11/2016.