Các tác giả Trần Thị Phương Dung, Nguyễn Hiếu, Nguyễn Thị Thương Huyền, Trường đại học sư phạm TP.HCM đã thực hiện đề tài “Đánh giá sự tác động của chì lên quá trình phát triển phôi cá ngựa vằn (Danio rerio)”, tiến hành trên mô hình phôi cá ngựa vằn nhằm đánh giá độc tính của chì thông qua đánh giá tỷ lệ sống chết của phôi, nhịp quẫy mình, nhịp tim ở các giai đoạn: phôi nang, phôi vị, phân đốt, hình thành hầu họng; và thông qua đánh giá tỷ lệ nở của phôi.
Hiện nay, chì là một trong số các kim loại được liệt kê đầu tiên trong báo cáo về mức độ gây ô nhiễm của các kim loại nặng. Khi cơ thể sinh vật nói chung và con người nói riêng bị nhiễm chì thường dẫn đến các bệnh liên quan đến thần kinh. Việc đánh giá tác động của chì đến sự sống sinh vật đã và đang được nhiều nhóm nghiên cứu với các mô hình thí nghiệm khác nhau. Một trong những mô hình thường được sử dụng cho hướng nghiên cứu này là dùng các động vật thủy sinh, đặc biệt là cá ngựa vằn.
Bộ gen cá ngựa vằn có độ tương đồng cao với bộ gen người. Bên cạnh đó, chúng có kích thước nhỏ, phát triển nhanh và vòng đời ngắn nên rất lý tưởng cho các mô hình đánh giá. Đặc biệt, cá cái mỗi lần đẻ cho số lượng phôi lớn và phôi được bao bọc trong lớp vỏ trong suốt, dễ quan sát, đồng thời đây cũng là giai đoạn nhạy cảm trong vòng đời của chúng. Chính vì vậy, cá ngựa vằn được sử dụng phổ biến trong các quy định về kiểm tra độc tính thủy sản cũng như làm chỉ thị để đánh giá mức độ ô nhiễm môi trường nước.
Kết quả nghiên cứu cho thấy phôi cá ngựa vằn khi bị phơi nhiễm chì trong các nồng độ khảo sát vẫn cho tỷ lệ sống cao (82,5 – 92,5%). Trong các nồng độ chì khảo sát, chưa có nồng độ nào là ngưỡng gây chết LC50 của phôi cá ngựa vằn. Tỷ lệ sống của phôi thấp nhất tại giai đoạn hầu họng; nhịp tim giai đoạn hầu họng và giai đoạn phôi nở tăng tuyến tính theo thứ tự tăng dần các nồng độ khảo sát; nhịp quẫy mình bị ảnh hưởng tại giai đoạn hầu họng nhiều nhất (giảm tuyến tính theo thứ tự các nồng độ khảo sát); tỷ lệ nở của phôi giảm tuyến tính theo thứ tự các nồng độ khảo sát.
Nguồn: Khoa học phổ thông