Từ chối mức lương hàng ngàn USD tại nước ngoài, một tiến sĩ trẻ đã về nước để thực hiện giấc mơ nghiên cứu nhằm tạo ra những sản phẩm có ích cho cộng đồng và xã hội. Đó là câu chuyện về TS. Nguyễn Bá Hải, người nổi tiếng với công trình “Mắt thần” – kính dẫn đường cho người khiếm thị.

Từ cơ duyên…

Trò chuyện với tôi, anh Nguyễn Bá Hải chia sẻ, khi còn là sinh viên, anh thường đến thăm hội người mù ở quận Thủ Đức (TP. Hồ Chí Minh). Gần gũi và tiếp xúc với nhiều người mù, thấy họ luôn cô đơn và luôn mang nặng mặc cảm không làm được việc gì, anh đã nung nấu ý tưởng nhằm giúp cuộc sống của những người mù dễ dàng và thuận tiện hơn.

Mặc dù, trên thế giới đã có những phương tiện hỗ trợ người mù, nhưng chi phí rất cao, đơn cử  như giá của một cây gậy điện tử phổ biến là 600 USD, chó dẫn đường khoảng 2.000 USD... Chính vì vậy, sau khi du học về ngành Robot tại Hàn Quốc, anh Hải càng quyết tâm tạo ra một sản phẩm giá rẻ, chất lượng cao, hỗ trợ người mù di chuyển an toàn.

Quay về Việt Nam bắt đầu với công việc là giảng viên của trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.Hồ Chí Minh, đầu năm 2012, anh Hải chính thức bắt đầu nghiên cứu và sau hơn 3 năm ròng rã, anh Hải đã cho ra đời chiếc kính với tên gọi “Mắt thần”. Đây là thiết bị cảm biến giúp người mù cảm nhận được vật cản ở xa hay gần, cao hay thấp, to hay nhỏ và di chuyển cho an toàn. Chỉ cần bật thiết bị lên, sau 6 giây sẽ bắt đầu thực hiện chức năng dò đường. Khi gặp vật cản, kính sẽ rung, vật càng xa rung càng ít, vật càng gần rung càng nhiều.

“Đến nay, đã gần 1000 mắt thần được trao tặng miễn phí cho người mù Việt Nam. Đặc biệt, đã có khoảng 20 người Mỹ, Đức, Phần Lan đang sử dụng Mắt thần”, anh Hải hồ hởi cho biết.

Hành trình nghiên cứu… gian nan

Anh Hải cho hay, làm nghiên cứu đôi khi phải bay bổng, lãng mạn như một nhà thơ, bởi nếu đặt lợi ích kinh tế lên trên sẽ không còn ai muốn nghiên cứu nữa. Vì những ngày đầu khi bắt tay vào nghiên cứu là vô vàn khó khăn do thiếu kinh phí, thiếu trang thiết bị công nghệ, thiếu nhân lực… do đó, từ  phiên bản đầu tiên đến phiên bản nhỏ gọn cuối cùng là một nỗ lực rất lớn.

“Phiên bản đầu tiên ra đời không thành công như tôi mong đợi. Có người đã khuyên tôi từ bỏ, nhưng chính sự tin tưởng và động viên của người mù, cùng với sự trợ giúp của trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.Hồ Chí Minh, là nguồn động lực lớn để tôi kiên trì cải tiến sản phẩm. Từ một sản phẩm to như chiếc mũ bảo hiểm, nặng khoảng 2,5 kg, với chi phí hơn 20 triệu đồng/chiếc, giờ đây chỉ bé nhỏ như một chiếc kính, nặng khoảng 0,2 kg với giá thành khoảng 100 USD/chiếc”, anh Hải kể.

Ngoài “Mắt thần”, anh Hải còn nghiên cứu sản xuất thành công máy pha cà phê kết hợp công nghệ Nhật – Việt – Ý. Ưu điểm của máy là mỗi lần pha sẽ cho 10 ly cà phê đậm đặc theo đúng sở thích của người Việt Nam với thời gian chỉ mất 10 phút. Từ thành công này, anh Hải và các cộng sự đã hình thành chuỗi quán cà phê mang tên JAVI tạo việc làm cho người thu nhập thấp tại TP.Hồ Chí Minh.

Anh Hải đề xuất, để hỗ trợ các nhà khoa học trẻ trong quá trình nghiên cứu, Chính phủ nên phối hợp với các nhà khoa học trẻ đã có công trình nghiên cứu đem lại hiệu quả cùng bàn bạc xây dựng chiến lược cho khoa học ứng dụng. Để mỗi tỷ đồng của Nhà nước đầu tư cho khoa học có thể tạo ra được một sản phẩm công nghệ mới có tiềm năng thương mại. Hơn nữa, với ngân sách đầu tư 3.000 ngàn tỷ đồng cho khoa học mỗi năm, nếu đầu tư đúng đắn theo một chiến lược có thể có 300-1.000 doanh nghiệp mới về khoa học.

Ở tuổi 32, anh Hải đã có trong tay 5 sáng chế quốc tế và 1 sáng chế tại Việt Nam cùng nhiều công trình nghiên cứu công bố trên các tạp chí quốc tế. Nhưng khi hỏi, điều gì khiến một người trẻ tuổi sẵn sàng từ bỏ cơ hội và môi trường làm việc tốt tại Viện Nghiên cứu ô tô quốc gia Hàn Quốc, anh Hải chỉ cười bảo: “Có lẽ là tình yêu gia đình, trường cũ, quê hương và đất nước của một người Việt Nam…"
Nguồn: Báo Công thương