Metyl da cam (MO) là một trong những thuốc nhuộm thuộc họ azo được sử dụng trong công nghiệp dệt may, in ấn, sản xuất giấy… Gần đây, các nhà khoa học đã phát hiện ra tính ô nhiễm và nguy hại của nó đối với môi trường sinh thái và con người, đặc biệt hợp chất này có khả năng gây ung thư cho người sử dụng. Loại bỏ MO ra khỏi môi trường nước bằng phương pháp hấp phụ sử dụng than  chế tạo từ các nguồn khác nhau đã được các nhà khoa học trong và ngoài nước quan tâm nghiên cứu. Cây đậu nành được coi là cây cung cấp dầu thực vật quan trọng vì trong hạt đậu nành có chứa hàm lượng dầu béo cao hơn các loại đậu đỗ khác. Hiện nay, từ hạt đậu tương (đậu nành) người ta đã chế biến ra được trên 600 sản phẩm khác nhau, trong đó có hơn 300 loại làm thực phẩm được chế biến bằng cả phương pháp cổ truyền, thủ công và hiện đại dưới dạng tươi, khô và lên men như làm giá, đậu phụ, tương, xì dầu đến các sản phẩm cao cấp khác như cà phê đậu nành, bánh kẹo và thịt nhân tạo...Tuy nhiên sau mỗi lần chế biến thành thực phẩm bã đậu nành lại bị thải bỏ hoặc dùng cho chăn nuôi gia súc. Trong bã đậu nành chứa một lượng lớn hàm lượng chất xơ, rất thích hợp cho việc chế tạo than hoạt tính.

Chính vì vậy, TS. Nguyễn Thị Ánh Tuyết, Trường Đại học Y Dược – Đại học Thái Nguyên và bà Vũ Thị Hậu, Trường Đại học Sư phạm – Đại học Thái Nguyên cùng các cộng sự đã tiến hành nghiên cứu hấp phụ MO của than chế tạo từ bã đậu nành (TBĐ).

Các thí nghiệm được tiến hành với các thông số sau: khối lượng TBĐ: 0,05 g/25mL; tốc độ lắc: 200 vòng/phút; thời gian đạt cân bằng hấp phụ là 120 phút ở nhiệt độ phòng (25 ± 1⁰C); pH hấp phụ tốt nhất là khoảng 3,0. Khối lượng TBĐ cần thiết cho sự hấp phụ MO tốt nhất là 0,05 g/25mL dung dịch MO. Trong khoảng nhiệt độ khảo sát từ 298 ÷ 323K, xác định được các giá trị ΔG^o < 0; ΔH^o = -122,99 kJ/mol chứng tỏ quá trình là tự xảy ra và tỏa nhiệt. Theo mô hình đẳng nhiệt hấp phụ Langmuir đã xác định được dung lượng hấp phụ cực đại của TBĐ đối MO là 153,85 mg/g ở 298K.

Kết quả của nghiên cứu này sẽ là hữu ích cho việc mở rộng nguồn nguyên liệu chế tạo than hoạt tính trong tương lai chi phí thấp để loại bỏ thuốc nhuộm trong nước thải công nghiệp.

Nguồn: Tạp chí Khoa học Tự nhiên – Kỹ thuật – Công nghệ, Số 11 (2022)