Hiện nay, có nhiều phương pháp tiệt trùng được sử dụng như nhiệt, hoá chất, phóng xạ, áp suất cao… Tuy nhiên, đối với thực phẩm - đồ uống được chế biến sẵn, không có nhiều phương án tiệt trùng phù hợp. Trong khi đó, tiệt trùng thực phẩm bằng sóng siêu cao tần (vi sóng) lại có nhiều ưu điểm như năng suất cao, tiết kiệm năng lượng, đảm bảo chất lượng sản phẩm, sạch, không gây tiếng ồn và khí thải. Tiệt trùng theo phương pháp này có rất nhiều ưu điểm được nhiều nước trên thế giới áp dụng, nhưng hiện ở Việt Nam chưa có đơn vị nào làm hệ thống tiệt trùng bằng vi sóng cho dây chuyền sản xuất.

Xuất phát từ thực tế này, nhóm các nhà khoa học Phân viện Nghiên cứu Điện tử, Tin học, Tự động hóa tại TP. Hồ Chí Minh đã thực hiện đề tài: “Nghiên cứu chế tạo thiết bị tiệt trùng dùng vi sóng cho dây chuyền thực phẩm - nước yến đóng chai”. Sau thời gian nghiên cứu, nhóm đề tài đã thiết kế, chế tạo thành công hệ thống tiệt trùng bằng công nghệ vi sóng và đưa vào ứng dụng thử nghiệm cho sản phẩm nước yến đóng chai của Công ty Song Yến (Hoàng Nam Group). Hệ thống tiệt trùng chai nước yến dùng vi sóng có kích thước 6.250x1.200x1.000 mm; khối lượng 600 kg; năng lượng tiêu thụ 10 kW; tần số siêu cao tần 2,45 GHz; độ rò rỉ sóng trong ngưỡng an toàn < 5 mW/cm2; thời gian tiệt trùng 5-8 phút; công suất điều chỉnh được (từ 1-9 kW); tốc độ dây chuyền điều chỉnh từ 0,5-5 m/p. Chất lượng của nước yến đóng chai sau khi tiệt trùng được đảm bảo; diệt được các loại vi trùng E.coli, Streptococus, Staphylococus, Mycobateria Tuberculosis.

Hệ thống (có cấu tạo cơ bản gồm buồng phản ứng được gắn 10 đầu phát sóng siêu cao tần, bộ chống rò rỉ vi sóng ngõ vào và ngõ ra) được thiết kế kết nối tự động với dây chuyền đóng chai tại Công ty Song Yến để tạo thành một dây chuyền đóng chai - tiệt trùng hoàn chỉnh. Sau khi kết nối với dây chuyền chiết rót - đóng chai của Công ty Song Yến, năng suất của băng tải là 200 chai/8 phút,có thể sản xuất 12.000 chai/ 8 giờ; chi phí tiệt trùng khi áp dụng công nghệ vi sóng là 16 đồng/chai. Trong khi đó, với công nghệ tiệt trùng bằng hơi nước bão hòa hiện tại ở Công ty Song Yến có năng suất 10.000 chai/8 giờ, thời gian hấp 90 phút, ngoài ra còn tốn thêm thời gian thao tác của công nhân; chi phí tiệt trùng sử dụng lò hơi cung cấp hơi nước bão hòa là 190 đồng/chai, gấp hơn 10 lần so với tiệt trùng dùng vi sóng. Như vậy, áp dụng tiệt trùng bằng công nghệ vi sóng, với sản lượng nhà máy 300.000 chai/tháng, có thể tiết kiệm khoảng 630 triệu đồng/năm.

Hệ thống tiệt trùng nước yến đóng chai bằng vi sóng do Phân viện Nghiên cứu Điện tử, Tin học và Tự động hóa tại TP.HCM nghiên cứu chế tạo và ứng dụng thử nghiệm thành công tại Công ty Song Yến, đáp ứng các chỉ tiêu kỹ thuật, chỉ tiêu tiệt trùng, chỉ tiêu dinh dưỡng. Các chỉ tiêu này đã được kiểm định tại Công ty Song Yến, Trung tâm Nghiên cứu thiết bị và công nghệ cơ khí Bách Khoa và Công ty Sắc ký Hải Đăng. Thiết bị tiệt trùng này có thể sử dụng độc lập như một module cho dây chuyền đóng gói sản phẩm hoạt động liên tục, hoặc những dây chuyền đóng chai nước yến khác của doanh nghiệp.

Thiết bị được nghiên cứu chế tạo đạt trình độ công nghệ tương đương các sản phẩm tiệt trùng bằng vi sóng có trên thị trường, nhưng giá thành thấp hơn nhiều (vào khoảng 1,2 tỷ đồng) so với ngoại nhập (từ các nước G7). Nhờ đó, mở ra khả năng triển khai áp dụng rộng rãi, mang lại hiệu quả thiết thực trong việc xử lý thực phẩm. Hơn nữa, kết quả nghiên cứu cũng là tiền đề cho các ứng dụng về sau liên quan đến việc áp dụng công nghệ tiệt trùng dùng sóng cao tần vào các lĩnh vực khác như bảo quản sau thu hoạch, xử lý mọt, mốc trong gạo (xuất khẩu), xử lý các thiết bị trong y tế, xử lý bề mặt,…Hiện nhóm nghiên cứu tiếp tục kết hợp với Công ty Song Yến để triển khai hệ thống vào thực tiễn sản xuất, đồng thời, sẵn sàng chế tạo thiết bị theo đặt hàng của các doanh nghiệp để tăng khả năng triển khai ứng dụng rộng rãi, giảm được giá thành thiết bị.

Nguồn: Báo cáo kết quả nghiên cứu (mã số HCM-0163-2018) tại Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc gia.