Quá trình sản xuất phụ gia thức ăn chăn nuôi dicalcium phosphat (DCP) - một trong những quá trình công nghiệp chế biến sâu quặng apatit, tạo ra sản phẩm phụ là monocalcium phosphat (hay còn gọi lân trắng). Sản phẩm phụ này có hàm lượng P2O5 tương đối cao (trên 20%), có thể sử dụng làm nguyên liệu chứa phospho trong sản xuất phân bón NPK. Tuy nhiên, những nhược điểm của loại nguyên liệu này là bị vón cục trong quá trình phối liệu trong sản xuất NPK, độ pH thấp làm phân hủy ure. Vì vậy, phụ phẩm monocalcium phosphat của nhà máy sản xuất DCP, dù có giá bán thấp cũng khó tiêu thụ được nên bị tồn đọng nhiều tại các nhà máy DCP và trở thành phế thải rắn - nguồn phát sinh bụi và nước thải chứa axit và hợp chất phospho.

Với mục tiêu hoàn thiện công nghệ và hệ thiết bị xử lý chất thải rắn của ngành công nghiệp chế biến sâu quặng apatit qui mô 10.000 tấn/năm theo hướng tận thu thành phần có ích, tạo thành sản phẩm đáp ứng yêu cầu để sản xuất phân bón và không phát sinh ô nhiễm thứ cấp. Phòng thí nghiệm trọng điểm công nghệ lọc, hóa dầu – Bộ công thương đã thực hiện Dự án “Hoàn thiện công nghệ và thiết bị xử lý chất thải rắn chứa phospho của ngành công nghiệp chế biến sâu quặng apatit thành sản phẩm có giá trị, quy mô 10.000 tấn/năm”.

Dự án đã nghiên cứu hoàn thiện quá trình lựa chọn tác chất chống vón cục và tác chất trung hòa axit dư phù hợp để triển khai sản xuất với quy mô 10.000 tấn/năm. Gypsum và quặng apatit loại I vụn được dự án lựa chọn làm tác nhân chống vón cục. Quặng apatit loại II được lựa chọn làm tác chất trung hòa axit dư. Sau khi lựa chọn được các tác chất, dự án đã phối hợp các thành phần nguyên liệu nhằm đạt hiệu quả cao nhất trước khi đưa vào sản xuất. Dự án đã lựa chọn 02 công thức hỗn hợp: (1) 60% lân trắng, 10% gypsum, phần còn lại có thể lựa chọn giữa 3 loại quặng apatit loại I, II, III hoặc hỗn hợp của 3 loại quặng này và (2) 70% lân trắng, 30% còn lại có thể lựa chọn giữa 3 loại quặng apatit loại I, II, III hoặc hỗn hợp của 3 loại quặng này. 

Sau khi triển khai, dự án đã nhận về kết quả vô cùng khả quan. Dự án đã hoàn thiện quy trình công nghệ xử lý chất thải rắn chứa phospho của ngành công nghiệp chế biến sâu quặng apatit, tạo thành sản phẩm sử dụng được để sản xuất phân bón phục vụ sản xuất nông nghiệp. Từ đó đã xử lý thử nghiệm 2.027 tấn chất thải rắn lân trắng và thu được 3.330 tấn sản phẩm lân sau khi xử lý. Sản phẩm sau khi xử lý từ chất thải rắn lân trắng đã đáp ứng các yêu cầu so với đăng ký, đồng thời đáp ứng yêu cầu làm phân bón phục vụ sản xuất nông nghiệp.

Ứng dụng kết quả của Dự án góp phần hỗ trợ các công ty sản xuất Dicalcium phosphate (DCP) về công nghệ xử lý chất thải rắn chứa phospho để nâng cao công suất, giảm chi phí và giá thành sản phẩm, từ đó tăng sức cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường phân bón, góp phần phát triển kinh tế bền vững.

Nguồn: Báo cáo đề tài (Mã số: CNMT/17-20) tại Cục Thông tin KH&CN quốc gia.