Xu hướng phát triển KHCN trên thế giới và trong nước phục vụ phát triển nông nghiệp
3:48 CH,23/06/2020

Xu hướng phát triển kinh tế - xã hội luôn đóng vai trò quy định các định hướng phát triển của KHCN trên thế giới. Ngược lại, các thành tựu của khoa học công nghệ (KHCN) đã và sẽ định hình tương lai của kinh tế toàn cầu.

Các ngành khoa học về sự sống đã tạo ra các cuộc cách mạng trong nông nghiệp và y dược. Những thành tựu ngoạn mục của nông nghiệp nước ta chắc chắn sẽ không thể đạt được nếu thiếu “bàn tay bà đỡ” KHCN. Do vậy, để hiểu sâu hơn về các xu hướng phát triển KHCN trên thế giới và trong nước, chúng ta không thể bỏ qua các phân tích về các xu hướng phát triển KT-XH toàn cầu hiện nay.

A. Các xu hướng phát triển nông nghiệp toàn cầu

1) An ninh và an toàn thực phẩm vẫn là vấn đề toàn cầu trong 50 năm tới

Theo FAO, đến năm 2050, trái đất sẽ có khoảng 10 tỷ người, so với 7,5 tỷ ngày hôm nay. Nếu năng suất nông nghiệp không tăng, kết hợp với biến đổi khí hậu và cạn kiệt nhiên liệu hóa thạch, trên 1 tỷ người có thể phải đối mặt với nạn đói. Đói vẫn là vấn đề cấp thiết nhất của thế kỷ 21. Những người nhìn xa trông rộng tin rằng chỉ có các giải pháp KHCN sáng tạo mới có thể ngăn chặn nạn đói thảm khốc và bất ổn xã hội trong tương lai. Mặt khác, tăng dân số trong điều kiện biến đổi khí hậu sẽ làm tăng nhanh giá lương thực, thực phẩm. Kinh doanh lương thực, thực phẩm vẫn là một xu thế quan trọng của thương mại toàn cầu. Do vậy, các chương trình khoa học và công nghệ ứng phó với biến đổi khí hậu, quản lý tài nguyên và môi trường, bảo đảm an ninh lương thực đang là chủ đề nóng nhất của các ngành KHCN trong nước và quốc tế.

2) Môi trường toàn cầu và môi trường canh tác nông nghiệp đang bị thu hẹp và hủy hoại nghiêm trọng

Tài nguyên đất, nước và không khí bị ô nhiễm hóa học và chất thải nghiêm trọng. Ô nhiễm các dòng sông đang hàng ngày âm thầm giết chết các vùng đồng bằng rộng lớn trên thế giới. Ở nước ta, nếu tình trạng ô nhiễm hệ thống sông Hồng và sông Cửu Long không được ngăn chặn ngay lập tức và kịp thời, ĐBSH và ĐBSCL sẽ chết. Nước tưới sẽ trở nên đắt đỏ và thực phẩm sạch chỉ còn trong ước mơ. Quản lý và làm sạch nguồn nước ngọt phải là một đầu tư ưu tiên để bảo tồn khả năng cạnh tranh của nông sản.

3) Diện tích đất canh tác ngày càng bị thu hẹp do xây dựng đô thị, phát triển công nghiệp, sa mạc hóa và nước biển dâng

Theo số liệu của FAO và World Bank, diện tích đất canh tác toàn cầu trên đầu người đã bị giảm một nửa sau 50 năm, từ 0,37 ha/người năm 1965 xuống 0,19 ha/người năm 2015. Diện tích canh tác trên đầu người ở nước ta giảm từ 0,16 ha xuống chỉ còn 0,07 ha. Việt Nam là một trong các quốc gia có diện tích canh tác thấp nhất trên thế giới, nhưng là 1 trong 5 nước phải chịu ảnh hưởng nhiều nhất của biến đổi khí hậu và nước biển dâng. Canh tác và nuôi trồng công nghệ cao đang là giải pháp chủ yếu nâng cao thu nhập trên một đơn vị diện tích. Nông nghiệp sa mạc, nông nghiệp đô thị, nuôi trồng trên biển và đại dương đang là những xu hướng phát triển mạnh của KHCN.

4) Nông nghiệp hướng biển và đại dương

Theo FAO (Aquarculture newsletter, 2017, April, N0 56), năm 2015 tổng sản lượng thủy sản toàn cầu đạt 106 triệu tấn, trong đó có 76,6 triệu tấn động vật và 29,4 triệu tấn là thực vật thủy sinh. Theo FAO, 2016, tiêu thụ thủy sản bình quân đầu người toàn cầu năm 2013 là 19,7 kg; để giữ ở mức này, đến năm 2020, nhu cầu thủy sản cần tăng khoảng 23 triệu tấn. Nhu cầu tăng này chắc chắn phải do nuôi trồng.

Nguồn: Theo Báo Nông nghiệp, ngày 22/6/2020.

Bản quyền thuộc Cục Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia.
Địa chỉ trụ sở chính: 24 Lý Thường Kiệt - Quận Hoàn Kiếm - Hà Nội.
Tel: (84-04) 38249874 - 39342945 | Fax: (08-04) 38249874 | Email: techmart@vista.gov.vn