Chủ nhiệm đề tài:TS. Nguyễn Quốc Bình

Đơn vị thực hiện:Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam

Thời gian thực hiện:2015 - 2017

Thuộc chương trình:Đa dạng sinh học và các chất có hoạt tính sinh học. Mã số hướng: VAST04.

Tổng kinh phí:600 triệu đồng

Xếp loại đề tài:Khá

Mục tiêu đề tài:Xây dựng bộ dữ liệu các loài trong chi nghệ (Curcuma L.) ở Tây Nguyên.

Kết quả đạt được

- Về khoa học:

+ Xây dựng được hồ sơ cơ sở dữ liệu của các loài nghệ ở Tây Nguyên gồm 20 loài, chiếm 66,6% so với tổng số các loài nghệ ở Việt Nam (30 loài). Trong đó, Đắk Lắk tập trung nhiều loài nhất (10 loài = 50%), Gia Lai có số loài ít nhất (6 = 30%) so với tổng số loài nghệ ở Tây Nguyên. Thu thập được mẫu của 11 loài nghệ ở Tây Nguyên với 42 mẫu tiêu bản phục vụ cho nghiên cứu và trưng bày ở Bảo tàng TNVN.

+ Xác định tên khoa học của “Cây khỏe” là Curcuma singularis Gagnep., thuộc chi Nghệ (họ Gừng), là loài bổ sung cho hệ thực vật Việt Nam, phân bố ở Kon Tum và Gia Lai. 5 bài thuốc chữa bệnh từ “Cây khỏe” của đồng bào Tây Nguyên đã được điều tra.

-  Thành phần hoạt chất của “Cây khỏe” bao gồm:

+ Trong thành phần hóa học của tinh dầu có 47 hợp chất (chiếm 62.96 % tổng số tinh dầu) đã được xác định. Các hợp chất chính là camphor (23,63%), isoborneol (2,24%), endo-borneol (3,06%), terpinen-4-ol (3,51%), copaene (2,56%), acoradiene (2,89%) và turmerol (2,65%),...

+ Xử lý mẫu thực vật, tạo dịch chiết và phân đoạn của “Cây khỏe” đã phân lập được 8 hợp chất từ "Cây khỏe" và xác định được cấu trúc của 8 hợp chất này: 3-hydroxy-4-methoxy benzoic acid (MC-450), 1,7-bis (3,4-dihydroxyphenyl) heptane-3,5,7-triol (MC-460), 1-(4-hydroxyphenyl)-7-(4-hydroxy-3-methoxyphenyl) heptane-2,4,5,6,7-pentaol (MC-461), rugosic acid B (MC-438), 2,3-butanediol (MC-467), meso-2,3-butanediol (MC-468), furan-2,3-diol (MC-471) và ethyl-β-D-glucopyranoside (MC-472). Trong đó, hai hợp chất Curcusin A (MC-460) và Curcusin B (MC-461) là hai hợp chất mới, lần đầu tiên được phân lập từ thiên nhiên.

+ Dịch chiết etanol và các dịch chiết phân đoạn (n-hexan, clorofom và etyl axetat) của “Cây khỏe” thể hiện tác dụng ức chế sEH yếu; dịch chiết phân đoạn nước cho thấy hiệu quả hứa hẹn nhất để ức chế hoạt động xúc tác của enzym sEH. 02 hợp chất mới diarylheptanoid (Curcusin A và Curcusin B) thể hiện hoạt tính ức chế sEH mạnh, trong đó, Curcusin A còn có thể ức chế hoạt động xúc tác của enzym sEH với giá trị IC50 = 35.5 ± 2.3 µM. Vì vậy, Curcusin A rất cần được quan tâm và phát triển.

Những đóng góp mới

- Hồ sơ của 20 loài nghệ có ở Tây Nguyên; Bổ sung một loài nghệ mới là Curcuma singularis Gagnep.

- Hai hợp chất Curcusin A (MC-460) và Curcusin B (MC-461) là hai hợp chất mới, lần đầu tiên được phân lập từ thiên nhiên.

Nguồn: Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam