Công nghệ lọc nước nhiễm arsen và các chất ô nhiễm khác do các nhà nghiên cứu Úc và Việt Nam hợp tác phát triển đang mang lại nước sạch cho người dân 4 xã thuộc Hà Nội và Hà Nam.
Là xã ngoại thành Hà Nội, từ nhiều năm nay, người dân xã Phương Tú, huyện Ứng Hòa vẫn chưa có nước sạch để dùng. Họ chủ yếu dùng nước ngầm lọc thô qua cát cho sinh hoạt hằng ngày, và mua nước đóng bình để ăn uống. Trong khi đó, theo các nghiên cứu của UNICEF, nước ngầm ở một số quận, huyện phía nam Hà Nội, bao gồm huyện Ứng Hòa, bị nhiễm arsen rất nặng.
Ngay trước thềm năm học 2020 - 2021, Trường Mầm non xã Phương Tú vừa mới khánh thành, lần đầu tiên được Dự án “Nước sạch và công nghệ 4.0” lắp đặt cho hai hệ thống lọc nước hiện đại, có khả năng lọc arsen và các chất ô nhiễm khác trong nước ngầm. Trong đó, hệ thống lọc nước sinh hoạt có công suất 5m3/h và hệ thống lọc nước uống liền công suất 250l/h, cung cấp nước sạch và an toàn cho khoảng 800 em học sinh cùng hàng chục cán bộ, giáo viên của trường.
Hiệu trưởng nhà trường - cô Bùi Thị Nhung, cho biết: “Chúng tôi rất vui mừng khi trường có nguồn nước sạch, đảm bảo vệ sinh an toàn và tốt cho sức khỏe của các em nhỏ. Bố mẹ các em cũng sẽ yên tâm khi gửi con đến trường.”
Ngoài ra, Dự án còn lắp đặt hệ thống lọc cho 75 gia đình trong xã. Ông Phạm Văn Đoành, trưởng thôn Ngọc Động, một hộ gia đình được lắp hệ thống lọc từ tháng 6/2020, cho biết, sau 2 tháng sử dụng, ông cảm thấy "rất yên tâm". "Khác với trước đây, bây giờ đi làm về, hoặc khi các cháu nhà tôi đi học về, chúng tôi có thể uống nước sạch từ vòi," ông nói.
Tiếp theo xã Phương Tú ở Hà Nội, Dự án đang triển khai lắp đặt hệ thống lọc cho 300 gia đình và 3 cơ sở công cộng ở 3 xã thuộc tỉnh Hà Nam: xã Đồng Du, huyện Bình Lục; và xã Nhân Nghĩa và xã Bắc Lý, huyện Lý Nhân.
Ở Hà Nam, nước sông Nhuệ được sử dụng để xử lý làm nước máy cấp cho người dân. Song theo số liệu quan trắc mới đây của Tổng cục Môi trường, lưu vực sông Nhuệ - sông Đáy có chất lượng môi trường nước từ xấu đến rất xấu với 13 điểm ô nhiễm, chiếm 62% số điểm quan trắc.
Theo đánh giá của nhóm nghiên cứu của Thuỵ Sĩ kết hợp với Đại học Khoa học tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội) xuất bản năm 2011, khoảng 1 triệu người dân ở đồng bằng sông Hồng phải dùng nước nhiễm arsen cao hơn tiêu chuẩn Việt Nam và tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới 0,01mg/L.
Từ năm 2017 - 2019, các nhà nghiên cứu thuộc Đại học Công nghệ Sydney (UTS) và Viện Công nghệ Môi trường thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã nghiên cứu thành công một loại vật liệu lọc arsen trong nước ngầm rất hiệu quả có nguồn gốc từ đá ong với thành phần chủ yếu là oxit sắt và nhôm. Đại diện nhóm nghiên cứu ở UTS cho biết, nhờ được chế tạo từ nguyên địa phương, vật liệu này có giá thành hợp lý, thân thiện với môi trường, và đảm bảo loại bỏ được arsen trong nước xuống dưới 0.01mg/L, đạt tiêu chuẩn chất lượng nước ăn uống QCVN.
Trong dự án “Nước sạch và công nghệ 4.0” - bước phát triển tiếp theo của nghiên cứu nói trên, UTS đã hợp tác với Viện Khoa học và Công nghệ môi trường (Đại học Bách khoa Hà Nội) và Viện Hóa học (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) và chuyển giao công nghệ cho Công ty Công nghệ Môi trường Quang Minh để chế tạo các hệ thống lọc mới có quy mô phù hợp hộ gia đình và công trình công cộng như trường học, nhà văn hoá...
Cấu tạo của hệ thống lọc về cơ bản gồm các cột lọc có chức năng khác nhau, việc lựa chọn cột lọc phụ thuộc vào chất lượng nguồn nước. Ngoài arsen, hệ thống lọc có thể xử lý các chất ô nhiễm khác như amoni, chất hữu cơ, vi khuẩn mầm bệnh.
Giá thành của hệ thống này khá cạnh tranh so với hệ thống cùng loại trên thị trường và được công ty Quang Minh bảo hành như với các sản phẩm thương mại khác – theo đại diện nhóm nghiên cứu ở UTS.
Được biết, Dự án do Bộ Ngoại giao và Thương mại Úc tài trợ thông qua Chương trình hợp tác đổi mới sáng tạo Aus4Innovation giữa Úc với Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam nhằm ứng dụng những kết quả nghiên cứu về lọc nước nhiễm arsen và các chất ô nhiễm khác để cung cấp nước sạch cho người nghèo.
Nguồn: Báo Khoa học và Phát triển, ngày 14/9/2020.